Οι καταγραφές διαδρομών για πεταλούδες (Butterflies transect) είναι μια μέθοδος παρακολούθησης των πληθυσμών πεταλούδων με περπάτημα μιας σταθερής διαδρομής και καταγραφή του αριθμού και των ειδών πεταλούδων που παρατηρούνται. Αυτές οι διαδρομές αποτελούν τον πυρήνα του προγράμματος παρακολούθησης πεταλούδων του Ηνωμένου Βασιλείου (UKBMS) με πάνω από 2000 διαφορετικές διαδρομές που δημιουργήθηκαν και επισκέφθηκαν τα πρώτα 30 χρόνια του προγράμματος (από το 1976 και μετά).

​Τα δεδομένα που συλλέγονται μέσω αυτών των διαδρομών χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση των αλλαγών στους πληθυσμούς πεταλούδων και την ενημέρωση των προσπαθειών διατήρησης.

Η επιστήμη των πολιτών παίζει καθοριστικό ρόλο στις διαδρομές πεταλούδων. Η πλειονότητα των διαδρομών επιλέγεται από τον περιπατητή και αυτός αποφασίζει ποια διαδρομή θα επιλέξει. Οι εθελοντές περπατούν αυτές τις διατομές σε τακτική βάση, καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους και υποβάλλουν τα δεδομένα τους σε οργανισμούς όπως το UKBMS. Αυτό επιτρέπει τη συλλογή μεγάλου όγκου δεδομένων σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή.

Εκτός από τις παραδοσιακές διαδρομές, υπάρχουν επίσης στοχευμένες έρευνες για μεμονωμένα είδη ή εξειδικευμένα είδη οικοτόπων. Αυτές οι έρευνες ακολουθούν την τυπική μεθοδολογία αλλά επικεντρώνονται σε ένα μόνο ή μικρό αριθμό ειδών, μειώνοντας τόσο τον απαιτούμενο χρόνο για τον περίπατο κάθε διαδρομής όσο και τον αριθμό των απαιτούμενων επισκέψεων.

Η συμμετοχή σε διαδρομές πεταλούδων και άλλα προγράμματα επιστήμης των πολιτών είναι ένας πολύ καλός τρόπος να συμβάλλετε στην επιστημονική έρευνα και στις προσπάθειες διατήρησης. Προσφέροντας εθελοντικά το χρόνο σας και μοιραζόμενοι τις παρατηρήσεις σας, μπορείτε να βοηθήσετε τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τους πληθυσμούς πεταλούδων και τον τρόπο με τον οποίο μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου.

Εθνικό εθελοντικό πρόγραμμα βιοπαρακολούθησης των πεταλούδων της Ελλάδας - Apollo

Σκοπός του apollo είναι να δημιουργήσει το πρώτο εθνικό εθελοντικό πρόγραμμα βιοπαρακολούθησης των πεταλούδων της Ελλάδας, συνδέοντας την επιστήμη με την κοινωνία προς αμοιβαίο όφελος των πολιτών, της επιστήμης και της φύσης.

​Το πρώτο εθελοντικό πρόγραμμα καταγραφής και βιοπαρακολούθησης των πεταλούδων της Ελλάδας ξεκίνησε το 2021! Πρόκειται για την πρώτη οργανωμένη προσπάθεια στην Ελλάδα συστηματικής καταγραφής των πεταλούδων από τους πολίτες. 

Το ξεκίνησε το Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας (BCL) του Τμήματος ΒΕΤ (Βιολογικών Εφαρμογών & Τεχνολογιών) του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Ο πυρήνας της προσπάθειας είναι η Κική Κατή, Καθηγήτρια του ΒΕΤ (συντονίστρια) μαζί με δυο ερευνήτριες με διδακτορική ειδίκευση στις πεταλούδες: την Ντίνα Ζωγράφου και την Όλγα Τζωρτζακάκη.

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε όλους, παιδιά και μεγάλους, και σε όσους γνωρίζουν και φωτογραφίζουν χρόνια τις πεταλούδες, και στους «πρωτάρηδες» που μαθαίνουν τώρα αυτήν την όμορφη πολύχρωμη ομάδα. Ξεκίνα με τις απλές καταγραφές, και αφού εξοικειωθεί αρκετά κάποιος, προχωράει στο επόμενο έτος στα επαναλαμβανόμενα σημεία και διαδρομές. Είναι αλήθεια βέβαια πως οι πιο έμπειροι πεταλουδάδες αποτελούν στην αρχή τον πυλώνα αυτής της προσπάθειας, ενώ η εμπειρία και η γνώση θα αυξάνεται συλλογικά για όλους.

Το μόνο που χρειάζεται να αφιερώσει κάποιος είναι λίγες ώρες ή λίγες ημέρες κάθε χρόνο. Τρία επίπεδα δυσκολίας και αντίστοιχης διάθεσης του εθελοντικού χρόνου ανά έτος.

• R-τυχαία: Σε ένα σημείο είδες μια πεταλούδα που σου άρεσε; Χρησιμοποίησε το κινητό σου να τη φωτογραφίσεις και ακόμη και αν δεν ξέρεις το είδος θα το αναγνωρίσουν πιο έμπειροι πεταλουδάδες. Εκτιμώμενος χρόνος για ένα κλικ: 2min. Βοηθάς έτσι στην ανανέωση της γνώσης για την κατανομή των ειδών στην Ελλάδα.
  
  
• P-σημείο: Στάσου σε ένα σημείο για 15 λεπτά που μπορείς να επισκέπτεσαι συχνά (ανά 20-30 ημέρες) και κατέγραψε όλα τα είδη, σημειώνοντας πόσα άτομα ανά είδος βρήκες. Βοηθάς να εκτιμηθεί η πληθυσμιακή κατάσταση και τάση των ειδών στο χρόνο. Εκτιμώμενος χρόνος για ένα σημείο: 3h/έτος.
  
  
• T–Transect: Κάνε μια διαδρομή μήκους 300m που μπορείς να επισκέπτεσαι συχνά (ανά 20-30 ημέρες). Με τις διαδρομές και τα σημεία, βοηθάς να εκτιμηθεί η πληθυσμιακή κατάσταση και τάση των ειδών στο χρόνο. Εκτιμώμενος χρόνος για μία διαδρομή: 12h/ έτος.

Το πρότζεκτ Apollo προσφέρει σε κάθε εγγεγραμμένο ενεργό εθελοντή:

• επίσημη ερευνητική άδεια για δειγματοληψία στη φύση
• οδηγίες για την καταγραφή των πεταλούδων
• ηλεκτρονικό οδηγό πεδίου αναγνώρισης των πεταλούδων
• απόχη & βιβλία (περιορισμένος αριθμός για εθελοντές που διενεργούν διαδρομές)
• αποθηκευτικό χώρο (google drive) για να ανεβαίνουν οι πεταλουδο-φωτογραφίες
• ομάδα δικτύωσης και επικοινωνίας στο facebook και στο i-naturalist για την προστασία των πεταλούδων-υποστήριξη στην αναγνώριση ειδών

Περισσότερες πληροφορίες για το Apollo και αίτηση εγγραφής μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα: https://bc.lab.uoi.gr/el/research/projects/apollo.

Σημαντικοί Σύνδεσμοι:
1. https://butterfly-monitoring.net/bms-methods 
2. Μέθοδοι καταγραφής διαδρομών πεταλούδων | UKBMS. https://ukbms.org/Methods
3. Butterfly transects | Alderney Wildlife Trust. https://www.alderneywildlife.org/blog/claire-thorpe/butterfly-transects.
4. What is a butterfly transect and how does it work? https://www.thecrt.co.uk/blog/what-is-a-butterfly-transect-and-how-does-it-work

Η παρατήρηση πεταλούδων, είναι η πράξη της παρατήρησης και της μελέτης πεταλούδων στα φυσικά τους ενδιαιτήματα. Οι πεταλούδες είναι ένα από τα πιο ποικίλα και όμορφα πλάσματα στη γη, με πάνω από 20.000 είδη παγκοσμίως και άνω των 235 ειδών στην Ελλάδα. Η παρατήρηση πεταλούδων δεν είναι μόνο ένα διασκεδαστικό και χαλαρωτικό χόμπι, αλλά έχει επίσης σημαντική επιστημονική αξία όσον αφορά την έρευνα και τη διατήρηση.

Η Ελλάδα φιλοξενεί ένα ευρύ φάσμα ειδών πεταλούδας, με περίπου 235 είδη που έχουν καταγραφεί στη χώρα. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα είδη που απαντώνται στην Ελλάδα είναι η Papilio machaon, η Iphiclides podalirius, η Maniola jurtina, η Vanessa cardui και η Vanessa atalanta. Τα ελληνικά νησιά, ιδίως αυτά του Αιγαίου, είναι γνωστά για την υψηλή ποικιλότητα και τον ενδημισμό των πεταλούδων τους, με αρκετά είδη να απαντώνται μόνο στην Ελλάδα ή στην περιοχή της Μεσογείου.

Οι παρατηρητές πεταλούδων χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές για να παρατηρήσουν και να μελετήσουν τις πεταλούδες, όπως κιάλια, παγίδες με κάμερες και απόχες. Το πιο σημαντικό πράγμα κατά την παρατήρηση πεταλούδων είναι να ελαχιστοποιείται η ενόχληση των ενδιαιτημάτων και της συμπεριφοράς τους. Πολλά είδη πεταλούδων είναι ευαίσθητα στις αλλαγές στο περιβάλλον τους και μπορούν εύκολα να διαταραχθούν από την ανθρώπινη δραστηριότητα.

Η έρευνα για τις πεταλούδες περιλαμβάνει τη μελέτη της συμπεριφοράς, των ενδιαιτημάτων και της κατανομής των πληθυσμών των πεταλούδων. Οι ερευνητές χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες για την καλύτερη κατανόηση της βιολογίας, της οικολογίας και των αναγκών διατήρησης των πεταλούδων. Η έρευνα για τις πεταλούδες μπορεί επίσης να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας ενδιαιτημάτων και άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων στους πληθυσμούς των πεταλούδων.

Ορισμένοι τρόποι για να συμμετάσχετε στην παρατήρηση και την έρευνα πεταλούδων περιλαμβάνουν την ένταξη σε τοπικές ομάδες παρατήρησης πεταλούδων, τη συμμετοχή σε προγράμματα επιστήμης των πολιτών και την εθελοντική εργασία σε οργανώσεις που επικεντρώνονται στη διατήρηση των πεταλούδων. Με λίγη προσπάθεια, ο καθένας μπορεί να συμβάλει στην κατανόηση αυτών των όμορφων και σημαντικών πλασμάτων.

Ο ρόλος της επιστήμης του πολίτη

Οι επιστήμονες-πολίτες μπορούν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην παρατήρηση και την έρευνα για τις πεταλούδες, συλλέγοντας πολύτιμα δεδομένα για τους πληθυσμούς και τη συμπεριφορά των πεταλούδων. Ακολουθούν ορισμένοι τρόποι με τους οποίους οι επιστήμονες-πολίτες μπορούν να συνεισφέρουν και να συμμετάσχουν:

1. Συμμετέχετε σε επιστημονικά προγράμματα πολιτών: Πολλές οργανώσεις και ερευνητικές ομάδες διαθέτουν προγράμματα επιστήμης των πολιτών που επιτρέπουν στους ανθρώπους να συνεισφέρουν δεδομένα σχετικά με τις παρατηρήσεις και τη συμπεριφορά πεταλούδων. Προγράμματα όπως το e-Butterfly, το Big Butterfly Count της Butterfly Conservation και το Monarch Larva Monitoring Project είναι μερικά μόνο παραδείγματα προγραμμάτων που βασίζονται σε δεδομένα της επιστήμης των πολιτών. Συμμετέχοντας σε αυτά τα προγράμματα, οι επιστήμονες-πολίτες μπορούν να βοηθήσουν τους ερευνητές να συγκεντρώσουν πολύτιμες πληροφορίες για τους πληθυσμούς και τη συμπεριφορά των πεταλούδων.
   
   
2. Καταγράψτε τις παρατηρήσεις πεταλούδων: Οι επιστήμονες-πολίτες μπορούν επίσης να συνεισφέρουν καταγράφοντας απλώς τις δικές τους παρατηρήσεις πεταλούδων. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω φωτογράφησης ή με την τήρηση ημερολογίου των παρατηρήσεων, συμπεριλαμβανομένου του είδους, της τοποθεσίας και της ώρας της ημέρας. Οι πληροφορίες αυτές μπορούν να κοινοποιηθούν σε τοπικές ομάδες παρακολούθησης πεταλούδων ή να υποβληθούν σε προγράμματα επιστήμης των πολιτών, ή ακόμα και σε πλατφόρμες όπως π.χ. το inaturalist.org.
   
   
3. Βοηθήστε με την αποκατάσταση ενδιαιτημάτων πεταλούδων: Οι πεταλούδες βασίζονται σε συγκεκριμένα ενδιαιτήματα για τροφή, καταφύγιο και αναπαραγωγή. Οι επιστήμονες-πολίτες μπορούν να συμμετάσχουν σε προσπάθειες αποκατάστασης ενδιαιτημάτων φυτεύοντας ενδημικά είδη φυτών που υποστηρίζουν πληθυσμούς πεταλούδων, απομακρύνοντας χωροκατακτητικά είδη φυτών και δημιουργώντας κήπους πεταλούδων.
   
   
4. Εκπαιδεύστε τους άλλους: Οι επιστήμονες-πολίτες μπορούν επίσης να συμβάλουν στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία των πεταλούδων και την ανάγκη για προσπάθειες διατήρησης. Εκπαιδεύοντας τους άλλους σχετικά με τους πληθυσμούς και τη συμπεριφορά των πεταλούδων, οι επιστήμονες-πολίτες μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία μιας κοινότητας ανθρώπων αφοσιωμένων στην προστασία αυτών των όμορφων πλασμάτων.

Συνολικά, οι επιστήμονες-πολίτες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παρατήρηση και την έρευνα για τις πεταλούδες, συνεισφέροντας πολύτιμα δεδομένα και συμβάλλοντας στην ευαισθητοποίηση σχετικά με τη διατήρηση των πεταλούδων. Συμμετέχοντας, ο καθένας μπορεί να κάνει τη διαφορά στην προστασία αυτών των σημαντικών και όμορφων πλασμάτων.

Εργαλείο έρευνας η απόχη εντόμων και όχι παιχνίδι

Η απόχη εντόμων είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται από παρατηρητές πεταλούδων και ερευνητές για τη συλλογή δειγμάτων πεταλούδων για σκοπούς παρατήρησης και έρευνας. Η απόχη εντόμων αποτελείται συνήθως από μια μακριά λαβή με ένα τριγωνικό δίχτυ στο άκρο, κατασκευασμένο από υλικό με λεπτό πλέγμα.

Για να χρησιμοποιήσει μια απόχη εντόμων, ο παρατηρητής πεταλούδων ή ο ερευνητής περπατά συνήθως μέσα σε ένα βιότοπο πεταλούδων, όπως ένα λιβάδι ή ένα χωράφι, και σαρώνει το δίχτυ αριστερά-δεξιά μέσα στη βλάστηση, πιάνοντας τυχόν πεταλούδες που βρίσκονται στην πορεία του διχτυού. Στη συνέχεια, οι πεταλούδες αφαιρούνται προσεκτικά από το δίχτυ και αναγνωρίζονται.

Οι απόχες εντόμων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τους πληθυσμούς, τη συμπεριφορά και την κατανομή των πεταλούδων. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή δειγμάτων για επιστημονικές έρευνες, όπως η γενετική ανάλυση ή η ταυτοποίηση ειδών.

Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείτε μια απόχη εντόμων με υπευθυνότητα και φροντίδα για τις πεταλούδες και τα ενδιαιτήματά τους. Οι παρατηρητές πεταλούδων και οι ερευνητές θα πρέπει να αποφεύγουν να διαταράσσουν ή να καταστρέφουν τη βλάστηση και να απελευθερώνουν τις πεταλούδες που πιάνουν σώες μετά την παρατήρηση ή τη συλλογή. Είναι επίσης σημαντικό να ακολουθούνται οι τοπικοί κανονισμοί και οδηγίες σχετικά με τη χρήση απόχης εντόμων σε ενδιαιτήματα πεταλούδων, όπως και την πιθανή προϋπόθεση να έχει άδεια έρευνας ο κάτοχος της πριν βγει στο πεδίο.

Η επιστήμη των πολιτών είναι μια μορφή συμμετοχής του κοινού στην επιστημονική έρευνα που επιτρέπει στα άτομα να συνεισφέρουν σε επιστημονικές μελέτες και προγράμματα. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται για τον φυσικό κόσμο μπορεί πλέον να συμμετάσχει στην επιστημονική έρευνα, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο ή την εξειδίκευσή του. Το iNaturalist είναι μια τέτοια πλατφόρμα που επιτρέπει στους πολίτες επιστήμονες να καταγράφουν, να μοιράζονται και να αναγνωρίζουν παρατηρήσεις φυτών, ζώων και άλλων μορφών ζωής. Αυτό το άρθρο θα διερευνήσει τον ρόλο των επιστημόνων πολιτών στην επιστημονική έρευνα και πώς συμβάλλουν ανεβάζοντας τις παρατηρήσεις τους στο iNaturalist.

iNaturalist: Μια πλατφόρμα για επιστήμονες πολίτες (citizen scientists)

Το iNaturalist είναι ένα κοινωνικό δίκτυο για φυσιοδίφες, επιστήμονες και ερευνητές, σχεδιασμένο να βοηθά τους ανθρώπους να ανακαλύψουν, να τεκμηριώσουν και να διατηρήσουν τη βιοποικιλότητα του κόσμου. Παρέχει μια πλατφόρμα στους χρήστες να ανεβάζουν παρατηρήσεις φυτών, ζώων, μυκήτων και άλλων μορφών ζωής, οι οποίες στη συνέχεια μπορούν να εντοπιστούν και να μοιραστούν με την κοινότητα του iNaturalist. Οι παρατηρήσεις χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης βάσης δεδομένων των ειδών και της κατανομής τους, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάφορα επιστημονικά ερευνητικά έργα.

Ο ρόλος των Επιστημόνων Πολιτών στην Επιστημονική Έρευνα

Οι επιστήμονες των πολιτών διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην επιστημονική έρευνα συνεισφέροντας παρατηρήσεις και δεδομένα στο iNaturalist. Οι συνεισφορές τους συμβάλλουν στην κάλυψη των κενών στη γνώση σχετικά με την ποικιλομορφία της ζωής στον πλανήτη μας και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μελέτη της κατανομής και της αφθονίας των ειδών, την παρακολούθηση των αλλαγών στη βιοποικιλότητα και τη συλλογή δεδομένων για διάφορα ερευνητικά έργα. Συμμετέχοντας στο iNaturalist, οι πολίτες επιστήμονες μπορούν να βοηθήσουν στην προώθηση της επιστημονικής γνώσης και να συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση του φυσικού κόσμου.

Ένα από τα κύρια οφέλη της επιστήμης των πολιτών είναι ότι παρέχει στους επιστήμονες ένα μεγάλο και ποικίλο σύνολο δεδομένων που διαφορετικά θα ήταν δύσκολο ή αδύνατο να συγκεντρωθούν. Οι πολίτες επιστήμονες είναι συχνά σε θέση να παρατηρούν και να καταγράφουν είδη σε περιοχές που είναι απομακρυσμένες, δυσπρόσιτες ή που δεν παρακολουθούνται συνήθως από επιστήμονες. Αυτό επιτρέπει στους επιστήμονες να μελετήσουν την κατανομή και την αφθονία των ειδών σε μια μεγαλύτερη γεωγραφική περιοχή και να εντοπίσουν περιοχές υψηλής βιοποικιλότητας που μπορεί να χρειάζονται προστασία.

Οι επιστήμονες των πολιτών βοηθούν επίσης στην παρακολούθηση των αλλαγών στη βιοποικιλότητα με την πάροδο του χρόνου, κάτι που είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση του αντίκτυπου των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και της κλιματικής αλλαγής στον φυσικό κόσμο. Αυτές οι πληροφορίες είναι σημαντικές για την ανάπτυξη στρατηγικών και πολιτικών διατήρησης για την προστασία και τη διατήρηση απειλούμενων ειδών και οικοτόπων.

Μάθηση και Ανάπτυξη Δεξιοτήτων

Εκτός από τη συμβολή στην επιστημονική έρευνα, η συμμετοχή στο iNaturalist είναι επίσης μια ευκαιρία για τους πολίτες επιστήμονες να μάθουν για τον φυσικό κόσμο και να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους στην παρατήρηση και την αναγνώριση. Με τη συμμετοχή στην πλατφόρμα, οι χρήστες μπορούν να αλληλεπιδράσουν με άλλους φυσιοδίφες, επιστήμονες και ειδικούς, οι οποίοι μπορούν να παρέχουν σχόλια και συμβουλές σχετικά με τις παρατηρήσεις τους. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των δεξιοτήτων αναγνώρισής τους και στην αύξηση της γνώσης και της κατανόησής τους για τον φυσικό κόσμο.

Συμπέρασμα

Συμπερασματικά, η επιστήμη των πολιτών είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για την προώθηση της επιστημονικής έρευνας και της κατανόησης του φυσικού κόσμου. Συμμετέχοντας στο iNaturalist, οι πολίτες επιστήμονες μπορούν να συνεισφέρουν στην επιστημονική έρευνα, να μάθουν για τον φυσικό κόσμο και να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους στην παρατήρηση και την αναγνώριση. Τα δεδομένα που παρέχονται από επιστήμονες πολίτες είναι ζωτικής σημασίας για την κάλυψη των κενών στη γνώση σχετικά με την ποικιλομορφία της ζωής στον πλανήτη μας και συμβάλλουν στην προώθηση της επιστημονικής γνώσης και κατανόησης του φυσικού κόσμου.

Έπειτα από το ερωτηματολόγιο και την συνέντευξη που κάναμε τον Μάρτιο του 2022, βγήκε η παρακάτω έκθεση.

Είναι μια έκθεση σχετικά με τα διδάγματα, τις συνέργειες και τις δραστηριότητες που πρέπει να αξιοποιηθούν, με βάση δεδομένων 30 εμπνευσμένων επιστημονικών πρωτοβουλιών πολιτών.

Η συμμετοχή μας αφορά κυρίως τα δεδομένα που παίρνουμε από το inaturalist και την συμμετοχή των πολιτών-επιστημόνων (citizen scientists).

Για εμάς, θεωρούμε ότι η επιστήμη του πολίτη είναι στα χρυσά της χρόνια, με την δυνατότητα απλούς πολίτες να συμμετέχουν σε όλα τα στάδια που θα μπορούσαν, σαν ίσοι με τους επιστήμονες. Από την καταγραφή ειδών και την συγκέντρωση δεδομένων, έως και την συμμετοχή (πολιτική, τοπική, περιφερειακή) σε αποφάσεις για ένα καλύτερο μέλλον για όλους μας, ζώα και ανθρώπους!

Φέτος (εκτός απρόοπτου) το 4ο θερινό σχολείο θα περιέχει τμήματα έρευνας και conservation στο πεδίο και συγκεκριμένα στον Παγασητικό με βάρκα.

Όσοι ενδιαφέρεστε να συμμετάσχετε, συμπληρώσετε την εξής φόρμα: https://forms.gle/UjnJxaVYPLeKQ8Zn9 ώστε να ζητήσουμε και έκδοση άδειας από το Υπουργείο Περιβάλλοντος με τα ονόματα σας για έρευνα και φωτογράφιση / κινηματογράφηση (η οποία παίρνει κάποιο καιρό για να βγει).

Ενώ ταυτόχρονα μπορείτε να μας στείλετε και τα email σας (στο biodiversitygr@gmail.com) ώστε να σας προσθέσουμε στο google space που δημιουργήσαμε για το θερινό σχολείο για να μπορούμε να ανταλλάσσουμε άμεσα μηνύματα και αρχεία άμα χρειαστεί.

Η καραντίνα έχει αναγκάσει πολλούς ανθρώπους να κάθονται στο παράθυρο ή στο μπαλκόνι του σπιτιού τους για ώρες. Αλλά ταυτόχρονα βλέπουμε και στα κοινωνικά δίκτυα (π.χ. facebook) μια αύξηση στην δραστηριότητα της ορνιθοπαρατήρησης. Και αυτό μας κάνει χαρούμενους. 

Μιας όμως και ήδη έχουμε μιλήσει για την ορνιθοπαρατήρηση αλλά και για πλατφόρμες που μπορείτε να βάζετε τις καταγραφές σας (ακόμα και αν δεν έχετε φωτογραφίες ή βίντεο), όπως είναι το ebird και το inaturalist, τώρα παρακάτω θα σας δείξουμε ποια είναι τα πιο κοινά πουλιά που μπορείτε να δείτε από το παράθυρο ή το μπαλκόνι σας. Οι εικόνες των πουλιών είναι από το RSPB.

Βεβαίως ποιο πουλί θα δείτε εξαρτάται από ποια περιοχή της Ελλάδας μένετε (αστική ή αγροτική) ή αν μένετε κοντά σε θάλασσα ή υγροβιότοπο. Και μην ξεχνάτε πως στην Ελλάδα έχουμε σχεδόν 400 είδη πουλιών, αυτό σημαίνει πως αν θέλετε να ασχοληθείτε πιο σοβαρά σας προτείνουμε τον οδηγό πεδίου για τα πουλιά της Ελλάδας, Κύπρου και Ευρώπης που μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα της ορνιθολογικής. 

Αλλά παρακάτω είναι τα πιο κοινά πουλιά που μπορείτε να δείτε:

Εκτός από την εκπαίδευση, την έρευνα, την αναγνώριση ειδών κλπ υπάρχουν και διάφορα μικρό-παιχνίδια που μπορείτε να παίξετε μόνοι σας ή με την οικογένεια σας και να βοηθήσετε στην έρευνα με τις απαντήσεις που θα δώσετε.

Σας προτείνουμε:
​

• το Citizen sort (https://citizensort.org/) το οποίο περιέχει διάφορα μικρά παιχνιδάκια κατάλληλα και για παιδιά.
  
  
• αν ζείτε σε κτήμα ή σε σπίτι με κήπο σας προτείνουμε τα 2 δικά μας παιχνίδια: 5 min butterfly count (https://www.biodiversitygr.org/5min-butterfly-count.html) και τα πουλιά στον κήπο μας (https://www.biodiversitygr.org/garden-birds.html), όπου μπορείτε να τα παίξετε και οικογενειακώς και με λίγα λεπτά την ημέρα να ξεφύγετε εσείς μέσα από το σπίτι σας.
  
  
• ή με το κινητό σας μπορείτε να συμμετάσχετε στο QuestaGame το οποίο υπάρχει και για Android και για IOS κινητά (https://questagame.com/).

Στο σημερινό μας άρθρο θα σας παρουσιάσουμε μια λίστα με εφαρμογές για κινητά android (κάποιες υπάρχουν και για ios). Ουτοσάλως όλοι μας έχουμε ένα smartphone πια συνέχεια πάνω μας, και έτσι είναι πιο εύκολο από ποτέ να μάθουμε αλλά και να συμβάλλουμε σε διάφορα πρότζεκτ για την βιοποικιλότητα.

Οπότε όσο μένουμε σπίτι (και όχι μόνο) είναι μια καλή ευκαιρία να δείτε τις παλιές σας φωτογραφίες και να δείτε αν μπορείτε να βοηθήσετε σε κάποιο πρότζεκτ από τα παρακάτω.

Η λίστα: 
​

• BiodiversityGR - https://play.google.com/store/apps/details?id=com.biodiversity.gr, αυτή η εφαρμογή σας προσφέρει εκπαίδευση και συμμετοχή σε πρότζεκτ που τρέχουν από εμάς στο Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας αλλά και ενημέρωση είτε από εμάς (ή είτε να προσθέσετε ότι πηγή θέλετε εσείς. Η εφαρμογή είναι πλήρως προσαρμόσιμη και μπορείτε από τις ρυθμίσεις να αφαιρέσετε ή να προσθέσετε ότι θέλετε.
  
  
• iNaturalist - https://play.google.com/store/apps/details?id=org.inaturalist.android, όπου όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενες δημοσιεύσεις, το inaturalist είναι εφαρμογή για να καταγράφουμε όλους τους οργανισμούς που βλέπουμε.
  
  
• Seek - https://play.google.com/store/apps/details?id=org.inaturalist.seek, όπου με μια λήψη φωτογραφίας μπορεί να σας πει τι ζώο ή φυτό είναι, και ακόμα αν δεν μπορέσει κάποια καταγραφή να σας πει το ακριβές είδος, θα ξέρει να σας πει σε ποιο γένος ή οικογένεια ανήκει (η εφαρμογή είναι νέα και αναβαθμίζεται αρκετά γρήγορα).
  
  
• Zooniverse - https://play.google.com/store/apps/details?id=com.zooniversemobile, όπου η εφαρμογή μας βάζει σε διαφορετικού είδους συμβολής σε πρότζεκτ, όπως το να μετράμε πιγκουίνους, ή να σημειώνουμε το μέγεθος δελφινιών, κλπ.
  ​
• ​​eBird - https://play.google.com/store/apps/details?id=edu.cornell.birds.ebird, από τις πιο γνωστές εφαρμογές - πλατφόρμες για την καταγραφή πουλιών σε όλο τον κόσμο.


• Plant Net Identification - https://play.google.com/store/apps/details?id=org.plantnet, όπου αυτή η εφαρμογή σας βοηθάει στο να αναγνωρίσετε άμεσα ποιο είδος φυτού βλέπετε μπροστά σας αλλά και να συγκρίνει με παρόμοια φυτά.
  
  
• Nature Free Europe - https://play.google.com/store/apps/details?id=ch.saragozza.nature, η εφαρμογή αυτή είναι ένας οδηγός πεδίου για διάφορα είδη στην Ευρώπη.
  
  
• Invasive Alien Species Europe - https://play.google.com/store/apps/details?id=eu.europa.publications.mygeossias, όπου ο κάθε πολίτης μπορεί να καταγράψει μέσα στην εφαρμογή ότι ξενικό είδος έχει βρει στην Ευρώπη.
  
  
• SEAlly - https://play.google.com/store/apps/details?id=gr.softweb.seally, όπου όλοι οι πολίτες μπορούν να καταγράψουν τους καρχαρίες και τις θαλάσσιες χελώνες που είδαν ή βρήκαν ζωντανές ή νεκρές.
  ​
• Eturtle - https://play.google.com/store/apps/details?id=co.mashdog.euroturtles, όπου σε αυτή την εφαρμογή καταγράφουμε όλες τις θαλάσσιες χελώνες στην Ευρώπη. 
  ​
• SharkPulse - https://play.google.com/store/apps/details?id=edu.stanford.baseline.sharkpulse3, όπου καταγράφεται τους καρχαρίες που είδατε (ή βρήκατε ακόμα και νεκρούς).
  ​
• eOceans - https://play.google.com/store/apps/details?id=co.eoceans.app, μια εφαρμογή όπου μελετάει και καταγράφει τον θαλάσσιο κόσμο.
  
  
• SeagrassSpotter - https://play.google.com/store/apps/details?id=org.seagrassspotter.seagrassspotter, είναι μια εφαρμογή για καταγραφή των θαλάσσιων λιβαδιών (π.χ. ποσειδωνίας) από πολίτες σε όλο τον κόσμο.
  
  
• Roadkill - https://play.google.com/store/apps/details?id=com.spotteron.roadkill, όπου σε αυτή την εφαρμογή καταγράφονται τα νεκρά άγρια ζώα που σκοτώθηκαν στους δρόμους παγκοσμίως.


• Paratiro - https://play.google.com/store/apps/details?id=com.paratiro, όπου σε αυτή την εφαρμογή καταγράφετε τα νεκρά άγρια ζώα (π.χ. που βρίσκεται στον δρόμο) στην Ελλάδα.
  
  
• Wikiloc - https://play.google.com/store/apps/details?id=com.wikiloc.wikilocandroid. όπου όχι μόνο μπορείτε να καταγράψετε τις δικές σας διαδρομές στην φύση, αλλά και να εξερευνήσετε και αλλονών μαζί με σημεία που καταγράφουν ότι είναι ωραία σημεία παρατήρησης της φύσης και της βιοποικιλότητας.

Το σημερινό μας άρθρο αφορά στα εργαλεία που χρησιμοποιεί συνήθως ένας πολίτης-επιστήμονας, και ανάλογα με την εργασία που κάνει το εκάστοτε εργαλείο, μπορεί να είναι εύκολο στην χρήση ή είτε πιο δύσκολο και να πρέπει να μάθετε να το δουλεύετε πριν το χρησιμοποιήσετε. Παρακάτω σας παραθέτουμε διάφορα γνωστά εργαλεία, τα οποία όμως είναι πολύ λίγα με αυτά που κυκλοφορούν έξω στην αγορά για την επιστήμη του πολίτη.

Στο θέμα της φωτογραφίας ας ξεκινήσουμε από αυτό που έχουμε όλοι μας συνέχεια πάνω μας και αυτό είναι το κινητό μας και άσχετα με την μάρκα που έχουμε, η πλειοψηφία τους έχει λειτουργία macro σε mid-range και ναυαρχίδες, το οποίο μας επιτρέπει να τραβήξουμε μέτριες προς καλές φωτογραφίες από έντομα και λουλούδια.

´Επειτα μπορεί να έχουμε μια compact ή μια dslr μηχανή (με ή χωρίς αποσπώμενους φακούς), όπου οι σύγχρονες μηχανές έχουν πολύ μεγάλο ζουμ και πάρα πολύ καλή ανάλυση και έτσι δίνουν μια τέλεια ευκαιρία για να τραβήξετε φωτογραφία ότι βρείτε μπροστά σας, ενώ και κάποιες μηχανές είναι και υποβρύχιες που σας επιτρέπουν να μην έχετε κάποια προστατευτική θήκη για να τις βάλετε στο νερό (είτε είναι γλυκό νερό π.χ. πισίνα ή είτε είναι αλμυρό π.χ. θάλασσα), αρκεί να τις ξεπλένετε μετά.

Και για τέλος είναι οι trap camera, τις οποίες τις δένετε σε δέντρα ή άλλα σημεία και αυτές τραβάνε φωτογραφίες και βίντεο με την κίνηση. Οπότε μόλις περάσει ένα ζώο από μπροστά π.χ. αλεπού την τραβάει κάποιες συνεχόμενες φωτογραφίες ή και βίντεο ταυτόχρονα.

Αν θέλουμε να  παρατηρήσουμε την βιοποικιλότητα και άλλους οργανισμούς έχουμε 4 βασικά όργανα που μπορεί ένας πολίτης εύκολα να χρησιμοποιήσει αλλά και να μην βάλει βαθιά το χέρι του στην τσέπη για πιο επαγγελματικά όργανα.

Πρώτο και βασικότερο είναι τα κυάλια, που μπορείτε να βρείτε σε διάφορα μεγέθη και με διάφορες δυνατότητες να έχουν π.χ. ζουμ ή προστασία από τον ήλιο και είναι ένα must εργαλείο για την ορνιθοπαρατήρηση.
 
Όπως και η διόπτρα που είναι πιο εξειδικευμένο όργανο που χρησιμοποιούν πολλοί ορνιθοπαρατηρητές στην Ελλάδα και στον κόσμο.

Άμα θέλετε να δείτε πιο κοντά διάφορους μικροοργανισμούς, είτε είναι ένα μυρμήγκι ή είτε κάποιο έντομο και είστε έξω στην φύση τότε χρειάζεστε ένα μικροσκόπιο τσέπης τα οποία μερικά έχουν και την δυνατότητα να τραβήξουν φωτογραφία αυτό που βλέπετε.

Ένω άμα έχετε κάποιο δείγμα (π.χ. λουλούδι, φτερό μέλισσας, κλπ) μπορείτε να αγοράσετε ένα ψηφιακό μικροσκόπιο (στερεοσκόπιο), το οποίο το συνδέετε με το υπολογιστή σας μέσω usb για να δείτε πιο αναλυτικά τον οργανισμό που θέλετε.

Στην βιοακουστική είναι λίγο πιο σύνθετα τα πράγματα. Όχι στα όργανα αλλά στην εκπαίδευση των χρηστών που πρέπει να μάθουν πως να τα δουλεύουν αυτά τα όργανα (συνήθως είναι απλά μικρόφωνα κατάλληλα για διαφορετικές χρήσεις) αλλά και πως να περνάνε σωστά τα δεδομένα αλλά και να τα αναλύουν.

Όσοι έχουν κήπο ή κτήματα με μέλισσες, τζίτζικες και άλλα έντομα που κάνουν έντονο θόρυβο, υπάρχουν ειδικά μικρόφωνα για μέλισσες (που κάνουν και άλλα είδη) και καταγράφουν τους θορύβους. Ανάλογα με τον θόρυβο που κάνουν, μπορείτε να ξεχωρίσετε τι είδος είναι αλλά και πόσα ακούγονται (καταμέτρηση του πληθυσμού).

Ενώ για τους λάτρεις της θάλασσας και ειδικά έτσι και ζείτε σε περιοχή που έχει δελφίνια ή γενικά αν θέλετε να καταγράψετε τους υποβρύχιους ήχους, μπορείτε να αγοράσετε ένα υδρόφωνο.

Μήπως η περιοχή σας έχει νυχτερίδες. Τότε μπορείτε να αγοράσετε ένα bat detector και να το συνδέσετε με το κινητό ή το tablet σας και να καταγράψετε τους ήχους των νυχτερίδων και μετά να τα ανεβάσετε σε ειδική πλατφόρμα.

Στην αγορά υπάρχουν διάφοροι αισθητήρες που μπορούν να κάνουν διάφορες μετρήσεις και καταγραφές. Αυτός ο εξοπλισμός είναι για πιο προχωρημένους χρήστες, διότι χρειάζεται να έχουν και κάποια εκπαίδευση ώστε να μπορούν να περνάνε τα δεδομένα σε κάποια βάση δεδομένων και να τα αναλύουν.

Οι υποβρύχιοι αισθητήρες νερού, εξαρτάται από το μοντέλο, μπορούν να μετράνε την πυκνότητα νερού, την θερμοκρασία της θάλασσας, την βαρομετρική στάθμη νερού, την πίεση νερού, αλλά και το φως.

Ή αισθητήρα που μπορείτε να βάλετε στο μπαλκόνι σας και να καταγράφει το φως, τον θόρυβο, την θερμοκρασία και την υγρασία, την βαρομετρική πίεση, την εξάτμιση αυτοκινήτων, τα σωματίδια σκόνης, κ.α., το οποίο εξαρτάται ανάλογα με το μοντέλο.

Θέλετε να μελετήσετε έντομα από κοντά; Τότε μια αγορά μιας ειδικής απόχης για έντομα είναι το καταλληλότερο εργαλείο για εσάς. Προσοχή όμως, διότι μόλις δούμε από κοντά και μελετήσουμε το έντομο (π.χ. μύγα ή πεταλούδα, κλπ) το αφήνουμε ξανά ελεύθερο και ζωντανό πίσω στην φύση εκεί που το βρήκαμε όσο το πιο δυνατόν γρηγορότερα γίνεται από την σύλληψη του.

Μήπως να καταγράφετε πόσο διαφανή είναι τα νερά; Τότε ένας δίσκος Secchi είναι ένας δίσκος 20 εκατοστών με εναλλασσόμενα μαύρα και άσπρα τεταρτημόρια. Βυθίζεται στο νερό μέχρι να μην μπορεί πλέον να το δει ο παρατηρητής. Αυτό το βάθος εξαφάνισης, που ονομάζεται βάθος Secchi, είναι ένα μέτρο της διαφάνειας του νερού.

Πως θα σας φαινόταν να καταγράφετε την ποιότητα νερού (στα ποτάμια, στις λίμνες ή και στην θάλασσα); Μπορεί στην Ελλάδα να μην είναι διαδεδομένος αυτός ο τρόπος ακόμη αλλά σε άλλες Ευρωπαϊκές και υπόλοιπες χώρες του κόσμου είναι μια γνωστή μέθοδος που χρησιμοποιούν οι πολίτες-επιστήμονες για τη μέτρηση του pH, του διαλυμένου οξυγόνου, της θερμοκρασίας του νερού, της σκληρότητας του νερού και της αγωγιμότητας, των οποίων τα αποτελέσματα τα παραδίδουν στον Δήμο τους.

Στο σημερινό μας άρθρο θα αναφέρουμε μερικά Ελληνικά, Ευρωπαϊκά και παγκόσμια projects που μπορείτε να συμμετέχετε και να συνεισφέρετε είτε με τις καταγραφές σας ή είτε με τις γνώσεις σας. Βεβαίως ο αριθμός που αναφέρουμε είναι πολύ μικρός σε σχέση με τα χιλιάδες πρότζεκτ που μπορείτε να συμμετέχετε αλλά επίσης είναι μια καλή αρχή για να ξεκινήσετε και να συμμετέχετε σε περισσότερα πρότζεκτ στο μέλλον.

Όπως υποσχεθήκαμε εχθές, σήμερα θα σας δείξουμε μια λίστα για ποια άγρια ζώα μπορούμε να καταγράψουμε όταν είμαστε στο σπίτι μας (είτε είναι μέσα στο σπίτι, είτε στον κήπο μας ή είτε στην βεράντα μας).

Όταν μιλάμε για άγρια ζωή μέσα στο σπίτι συνήθως μιλάμε για μικροσκοπικά είδη, εκτός λίγων εξαιρέσεων.

Τα πιο κοινά είδη που μπορούμε να συναντήσουμε μέσα στο σπίτι είναι τα: Φαλάγγια, Αράχνες, Σαμιαμίδια, Μύγες, Κουνούπια, Ακάρεα (μέσα στα χαλιά μας συνήθως τα βρίσκουμε) και κανένα άλλο έντομο που να μπήκε από το παράθυρο ή την μπαλκονόπορτα μας.

Αυτό εξαρτάται από τον κήπο που έχουμε και που βρίσκεται. Είναι διαφορετικό να έχουμε έναν μικρό κήπο στην πόλη και είναι διαφορετικό να έχουμε κήπο στην εξοχή, όπου εκεί μπορούμε να βρούμε πολύ μεγαλύτερη ποικιλία ζώων αλλά και άγριων φυτών που φύτρωσαν μόνα τους. 

Εμείς θα εστιάσουμε σε αυτό το άρθρο σε αυτούς που έχουν ένα μικρό κήπο μέσα στην πόλη. Αλλά και εδώ εξαρτάται αν είναι περιφραγμένος με σίτα, κάγκελα ή τοίχο.

Τα πιο κοινά είδη που μπορούμε να βρούμε μέσα σε έναν αστικό κήπο είναι συνήθως τα εξής: Γαιοσκώληκες, διάφορα είδη σκουληκιών (εκατοντάποδα και χειλόποδα), σαρανταποδαρούσες, αράχνες, μέλισσες και σφήκες, πεταλούδες, πασχαλίτσες, μυρμήγκια και διάφορα έντομα και άλλα αρθρόποδα.

Το ότι έχουμε ένα μικρό ή μεγάλο μπαλκόνι δεν μας εμποδίζει να καταγράψουμε κάποια είδη άγριας ζωής. Δύο είναι οι πιο κοινές κατηγορίες ζώων που μπορούμε να καταγράψουμε και αυτές είναι τα πουλιά (ορνιθοπαρατήρηση), ειδικά τώρα που έρχονται τα χελιδόνια και είναι γενικά μια εύκολη καταγραφή ή και τα σπουργίτια, όπως και τις νυχτοπεταλούδες την νύχτα που αρκεί να αφήσουμε ένα φως αναμμένο για να τις προσελκύσουμε.

Βεβαίως αν έχουμε λουλούδια στα μπαλκόνια μας μπορούμε να καταγράψουμε και άλλους απρόσμενους επισκέπτες, όπως πεταλούδες και μέλισσες.

Λόγω του Κορονοϊού και η κατάσταση του πρέπει να "μείνουμε σπίτι" μπορεί να διαρκέσει αρκετό καιρό, αλλά και επειδή ο Απρίλιος 2020 είναι ο μήνας της Επιστήμης των Πολιτών (Citizen Science) από αυτό το άρθρο και για τις επόμενες ημέρες θα γράφουμε διάφορα μικρά άρθρα όπου θα σας δίνουμε ιδέες τι να κάνετε και πως μπορείτε να μάθετε αλλά και να συμβάλλετε στην έρευνα και την καταγραφή της βιοποικιλότητας άσχετα με το που βρίσκεστε (σε διαμέρισμα ή σε σπίτι με κήπο) με την μέθοδο της επιστήμης του πολίτη.

1. Βάλτε τις καταγραφές σας στο inaturalist.

Δεν έχει σημασία αν είναι μια αράχνη, ένα μυρμήγκι, μια σαρανταποδαρούσα, ένα χελιδόνι, ή κάποιο άλλο άγριο ζώο ή φυτό. Εμείς αλλά και άλλοι ερευνητές απ' όλο τον κόσμο ενδιαφερόμαστε για όλα τα είδη.

Το μόνο που χρειάζεστε είναι ένα κινητό ή μια κάμερα. 

Ψάξτε τις φωτογραφίες σας και ανεβάστε τες στο inaturalist, βάζοντας φωτογραφία (Δεν έχει σημασία αν δεν είναι και πολύ καθαρή), ημερομηνία που τραβήξατε αυτή την φωτογραφία, τοποθεσία (όσο πιο συγκεκριμένη είναι η τοποθεσία τόσο καλύτερα), και όνομα είδους (Δεν έχει σημασία αν δεν ξέρετε τι είδος είναι. Απλώς μην το αφήσετε κενό. Σίγουρα μπορείτε να βάλετε "Plant" ή "Animal" για άμα είναι φυτό ή ζώο και οι γνώστες θα σας το αναγνωρίσουν.)

Άμα την μία ημέρα τραβήξατε το ίδιο είδος με την προηγούμενη ημέρα στο ίδιο σημείο, βάλτε το σαν διαφορετική καταγραφή. Όπως και άμα είναι σε διαφορετικό σημείο.

Αν δεν ξέρετε πως να χρησιμοποιείται το inaturalist, δίνονται αναλυτικές οδηγίες στα Ελληνικά: https://youtu.be/W9rCZ6xiKJM

Στο επόμενο άρθρο μας, θα σας γράψουμε τα πιο γνωστά και εύκολα είδη που μπορείτε να καταγράψετε στο σπίτι σας, στην βεράντα σας ή και στον κήπο σας.

2. Αναγνωρίσεις ειδών

Άμα γνωρίζετε κάποια είδη μπορείτε να βοηθήσετε στην αναγνώριση ειδών από άλλους χρήστες . Αυτή την στιγμή στο πρότζεκτ για την καταγραφή της βιοποικιλότητας της Ελλάδας έχουμε πάνω από 20.000 καταγραφές που χρειάζονται ακόμα αναγνώριση.

Εδώ μπορείτε να δείτε τι θέλει αναγνώριση: www.inaturalist.org/observations/identify?project_id=biodiversity-of-greece

π.χ. αν μπορείτε να αναγνωρίζετε κάποια είδη, χρειαζόμαστε βοήθεια. Στο πρότζεκτ μας για την καταγραφή της βιοποικιλότητας της Ελλάδας έχουμε πάνω από 20.000 καταγραφές που χρειάζονται ακόμα αναγνώριση.

Δεν χρειάζεται να είστε καλοί στην αναγνώριση για όλα τα είδη. Μπορεί να είστε καλοί στις αναγνωρίσεις λουλουδιών, ή στα φίδια, ή στα πουλιά της Ελλάδας (και του Κόσμου).

Στο inaturalist υπάρχουν εκατομμύρια καταγραφές ζώων και λουλουδιών απ' όλο τον κόσμο. Η αναγνώριση ειδών (ταξινομία) δεν είναι πάντα εύκολη. Η πλειοψηφία των αναγνωρίσεων μπορεί και γίνεται με βάση των μορφολογικών χαρακτηριστικών τους (δηλαδή την εξωτερική εμφάνιση τους) και σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται να μπουν κάτω από το μικροσκόπιο ή και να γίνει γενετική εξέταση.

​Η αναγνώριση ειδών με βάση τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους, είναι σαν το παιχνίδι "Βρες τις διαφορές" που υπήρχαν στα σταυρόλεξα. Δηλαδή συγκρίνεις 2 ή περισσότερες εικόνες που μοιάζουν και βλέπεις τις διαφορές (είτε είναι στίγματα, χρώμα, γραμμές, ενώσεις στο σώμα, σχήματα, κλπ) στα ζώα. Σε επόμενο άρθρο μας θα σας έχουμε και διάφορα παραδείγματα ζώων και συγκρίσεις.

Για τώρα μια καλή αρχή για να μάθετε έστω και φωτογραφικά κάποια είδη και να συγκρίνετε με αυτά που θέλουν αναγνώριση στο inaturalist, είναι το http://www.naturagraeca.com/ws/46,67,1,1,Κατάλογος-ειδών.

3. Παρακολουθήστε κάποιο ηλεκτρονικό μάθημα

Ιστοσελίδες όπως το edX, Coursera, udemy, κλπ αλλά και πολλά πανεπιστήμια μέσω της ιστοσελίδας τους προσφέρουν πολλά μαθήματα (είτε δωρεάν ή είτε με πληρωμή για το πιστοποιητικό) για την άγρια ζωή, την βιοποικιλότητα, το περιβάλλον ή για να αποκτήσετε κάποια νέα δεξιότητα ή γνώσεις πάνω σε κάτι που σας ενδιαφέρει (π.χ. φωτογραφία, συγκεκριμένο λογισμικό, ή συγκεκριμένο θέμα, κλπ) και όλα μπορείτε να τα κάνετε από τον υπολογιστή ή το κινητό σας όπου και αν βρίσκεστε (π.χ. σπίτι, παραλία, γραφείο, κλπ).

Τα περισσότερα μαθήματα είναι κατασκευασμένα από πανεπιστήμια ή μεγάλους φορείς και έχουν διάρκεια κάποιων εβδομάδων (είτε βγάζοντας 1 κεφάλαιο ανά εβδομάδα, ή είτε σας δίνουν όλα τα κεφάλαια μαζεμένα για να τα τελειώσετε όποτε θέλετε εσείς). 

Κάποια από τα μαθήματα είναι σχεδιασμένα σαν σεμινάρια και άλλα είναι ολοκληρωμένα προγράμματα που σας προσφέρουν πτυχίο (αυτά συνήθως είναι μαθήματα που κρατάνε από 1 μέχρι 3 χρόνια).

Αυξάνοντας τις δεξιότητες και τις γνώσεις σας θα μπορείτε να βοηθήσετε σε πιο εξειδικευμένα πρότζεκτ. π.χ. μαθαίνοντας για project management θα μπορούσατε να δημιουργήσετε εσείς ή να συμμετέχετε ενεργά σε ένα project για την προστασία ή και μελέτη ενός προγράμματος για κάποιο είδος, ή π.χ. μαθαίνοντας για συμπεριφορά των ζώων θα σας έδινε μια σημαντική βοήθεια στο να έρχεστε σε επαφή με άγρια ζώα και να μην φοβάστε ή να βοηθάτε στην σωστή καταγραφή της συμπεριφοράς των ζώων σε κάποιο πρότζεκτ.

Ο κάθε πολίτης μπορεί να είναι πολίτης επιστήμονας (citizen scientist). Μην υποτιμάτε την αξία που έχουν οι καταγραφές και η βοήθεια σε ερευνητικά προγράμματα. 

Η Επιστήμη των Πολιτών είναι μια επιστημονική έρευνα που διενεργείται εξολοκλήρου ή εν μέρει από ερασιτέχνες ή μη επαγγελματίες επιστήμονες. Πρόκειται ουσιαστικά για ενεργή συμμετοχή του κοινού στην επιστημονική έρευνα. Οι πολίτες καταγράφουν δεδομένα, φωτογραφίζουν ή χρησιμοποιούν εξειδικευμένες εφαρμογές ειδικά σχεδιασμένες για την καταγραφή πολύτιμων για την έρευνα δεδομένων και με αυτόν τον τρόπο συμβάλλουν ενεργά στην προώθηση της επιστήμης και της γνώσης. Πρόκειται για μια δυναμική ερευνητική μέθοδο που έχει μεγάλα οφέλη για την εκπαίδευση, για τη δημόσια κατανόηση της επιστήμης, και μπορεί ακόμα και να ασκήσει επιρροή στη χάραξη στρατηγικής, να γίνει αφορμή για σημαντικές συζητήσεις και τελικά να συμβάλει στην καλλιέργεια μιας πιο στενής σχέσης ανάμεσα στην επιστήμη και την κοινωνία. Και βέβαια θα πρέπει να τονίσουμε ότι όταν στην Επιστήμη των Πολιτών ακολουθηθούν οι σωστές διαδικασίες, τα ερευνητικά αποτελέσματα είναι πραγματικά υψηλού επιπέδου και αντάξια των δεδομένων που προκύπτουν από την κλασική ερευνητική διαδικασία. Έτσι λοιπόν, από μια απλή ιδέα ότι οι πολίτες μπορούν να συμβάλουν στην επιστήμη μπορούμε να φτάσουμε σε πραγματικά σημαντικά ερευνητικά επιτεύγματα. 

Η βοήθεια των πολιτών μπορεί να είναι πολύτιμη όπως ήδη αναφέρθηκε. Ο κάθε πολίτης μπορεί να είναι πολίτης επιστήμονας (αγγλικός όρος: citizen scientist), και να συνεισφέρει με πολλούς τρόπους, με τον πιο κοινό τρόπο να είναι η παρατήρηση και η καταγραφή της χλωρίδας και της πανίδας, π.χ. inaturalist. Άλλος τρόπος είναι η εξειδίκευση σε επιστημονικό τεχνολογικό εξοπλισμό, όπως π.χ. χρησιμοποιήση αισθητήρων μετρητών για ατμοσφαιρική πίεση, υδάτων, κλπ., την παρατήρηση και καταγραφή της αλλαγής χερσαίας γης (π.χ. κτηνοτροφικά, αγροτικά, κλπ), την παρατήρηση της ατμόσφαιρας και των καιρικών φαινομένων, ή και πιο απλά υποστήριξη σε γραφικά, προγραμματιστική και τεχνολογική υποστήριξη.

Η επιστήμη του πολίτη επεκτείνεται σε όλους τους τομείς (μιλώντας για το περιβάλλον), από την γεωργία και την αλιεία μέχρι τα καιρικά φαινόμενα και την προστασία της βιοποικιλότητας & βιότοπων.

Όλοι οι πολίτες μπορούν να εκπαιδευτούν και δεν έχει υπάρχουν εμπόδια για τους ενδιαφερόμενους. Δεν έχει σημασία τι χρώμα είναι, από ποια χώρα κατάγονται, τι ύψος ή τι βάρος έχουν. Και οι πολίτες μπορούν να συμμετάσχουν σε πολλαπλά στάδια της επιστημονικής διαδικασίας (όπως αναφέρεται και στους 10 κανόνες της επιστήμης του πολίτη).

Πηγές: 

• https://www.ekt.gr/el/magazines/features/20429
• https://ecsa.citizen-science.net/sites/default/files/ecsa_ten_principles_of_cs_greek.pdf

Ένας από τους βασικούς μας στόχους είναι η καταγραφή της βιοποικιλότητας της Ελλάδας. Για να το πετύχουμε αυτό χρειαζόμαστε την βοήθεια των πολιτών (λέγεται επιστήμη των πολιτών - citizen science), όπου οι πολίτες βάζουν τις καταγραφές τους και οι επιστήμονες κάνουν επαλήθευση των δεδομένων..

Αυτό το νέο project τώρα στοχεύει στην καταγραφή των γυμνοβράγχιων (nudibranches). 
Υπολογίζονται ότι υπάρχουν άνω των 60 ειδών στην Ελλάδα και μερικά είδη είναι τόσο μικροσκοπικά (κάτι χιλιοστά) όσο το 1/4 του μικρού νυχιού στο χέρι, ενώ υπάρχουν και μεγαλύτερα γυμνοβράγχια που φτάνουν κάτι δεκάδες εκατοστά. Για όσους δεν ξέρουν τι είναι τα γυμνοβράγχια μπορούν να διαβάσουν το άρθρο: Τι είναι τα γυμνοβράγχια (Nudibranchs) και πόσα είδη έχουμε στην Ελλάδα;

Γενικώς τα γυμνοβράγχια μπορούμε εύκολα να τα βρούμε εκεί που υπάρχουν σπόγγοι, αλλά από 1 μέτρο έως αρκετά δεκάδες μέτρα υποβρυχίως.

Πως όμως μπορεί κάποιος να συμμετάσχει;

​Για να συμμετάσχει κάποιος το μόνο που πρέπει να κάνει είναι να βάζει τις καταγραφές του στο προφίλ του στο inaturalist, και εφ' όσον έχει taxa name και δεν αφήνετε κενό (άμα δεν ξέρετε μπορείτε να βάζετε "nudibranchia" σαν όνομα και θα υπάρχουν ταξινομιστές που θα το διορθώνουν και θα βάζουν το είδος που είναι) και τοποθεσία εντός της Ελλάδας εμείς θα παίρνουμε τα δεδομένα.

Γιατί όμως στο inaturalist;

Διότι υπάρχουν και άλλα προγράμματα καταγραφής των γυμνοβράγχιων (ευρωπαϊκά και παγκόσμια) όπου με αυτό τον τρόπο βοηθάτε και σε αυτά τα προγράμματα αλλά δεν χρειάζεται να γίνεται διπλή και τριπλή δουλειά από τις οργανώσεις και ερευνητές και ούτε να χαθούν χρόνια προσπαθώντας να αποκτήσουν τέτοια χρήσιμα δεδομένα.

Εμείς καλούμε όλους τους δύτες, υποβρύχιους φωτογράφους και πολίτες να αφιερώσουν λίγο χρόνο να βάζουν τις καταγραφές τους στο https://www.inaturalist.org/projects/sea-slugs-of-greece.

Επίσης αν έχετε παλαιότερες καταγραφές μπορείτε να τις ανεβάσετε, ώστε να είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ποια είδη γυμνοβράγχιων έχουμε, αν έχουν έρθει ξενικά είδη (λόγω της τροπικοποίησης της Μεσογείου), να μπορούμε να βοηθάμε άλλους με το να αναγνωρίζουμε ποιο είδος είδανε, αλλά και να μπορέσουμε να φτιάξουμε και νέο οδηγό πεδίου (δωρεάν εννοείται) για τις επόμενες γενιές.

Για όσους θέλουν υπάρχει ένας οδηγός πεδίου (http://www.naturagraeca.com/ws/195,257,1,Γυμνοβράγχια) από το naturagraeca, με αρκετά είδη όπου μπορεί να σας βοηθήσει αν θέλετε να προσπαθήσετε να αναγνωρίσετε μόνοι σας το είδος που είδατε.