Πόσες φορές δεν είδατε καρχαρία να κολυμπάει (σπάνιες οι θεάσεις στην Ελλάδα), ή είδατε φωτογραφία καρχαρία στις εφημερίδες ή στα κοινωνικά δίκτυα, ή στο ιχθυοπωλείο και αναρωτηθήκατε τι είδος καρχαρία είναι αυτός;

Βεβαίως αν λάβατε απάντηση από ψαρά ή κάποιον άλλον στον δρόμο, πιθανότατα έχετε λάβει και λάθος απάντηση. Διότι σχεδόν όλους τους καρχαρίες στην Ελλάδα τους αναφέρουν σαν Γαλέους, Σκυλόψαρα και Σαπουνάδες.

Στα 43 είδη που έχουν εντοπιστεί στην Ελλάδα δεν μπορεί όλοι οι καρχαρίες να είναι ίδιοι και όλοι να ονομάζονται ακριβώς το ίδιο (όπως είναι φυσικό).

Βεβαίως τους καρχαρίες μπορούμε στις 99% των περιπτώσεων να τους ξεχωρίσουμε από τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους. Δηλαδή το σχήμα, το μέγεθος, το χρώμα (και άλλα) της ουράς, των βραγχιακών σχισμών, των πτερυγίων, κλπ.

Δεν είναι κάτι δύσκολο, αλλά χρειάζεται εκπαίδευση και πρακτική, όπως ότι μαθαίνουμε στην ζωή μας.
Τέτοια συγκεκριμένη εκπαίδευση δεν υπάρχει όμως πουθενά. Θα μπορέσετε να μάθετε τα μορφολογικά χαρακτηριστικά των καρχαριών αν είστε φοιτητής ή έχετε ήδη τελειώσει το πανεπιστήμιο ως θαλάσσιος βιολόγος, αλλά δεν θα έχετε μάθει πως μπορείτε να αναγνωρίζετε τους καρχαρίες με βάση των μορφολογικών χαρακτηριστικών τους.

Έτσι εδώ και μήνες στο Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας, δουλεύαμε την δημιουργία του δεύτερου ηλεκτρονικού μαθήματος μας (MOOC) με τίτλο "Αναγνωρίσεις Καρχαριών με βάση τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους", ώστε ο κάθε ενδιαφερόμενος πολίτης είτε είναι άσχετος με τους καρχαρίες, ή είναι βιολόγος , ή ταξινομιστής (αυτός που ασχολείται με την αναγνώριση των ειδών και την ταξινόμηση τους), ή ψαράς να μπορέσει να μάθει να αναγνωρίσει σωστά τους καρχαρίες που έχουμε στην Ελλάδα αλλά και να γνωρίζει πως μπορεί να αναγνωρίσει τους 500+ καρχαρίες που έχουμε σε όλον τον κόσμο.

Το μάθημα περιέχει τις εξής ενότητες:

1. Εισαγωγή
2. Εξωτερική ανατομία του καρχαρία
3. Πως κατατάσσουμε τα είδη;
4. Σουλούπι (σώμα) καρχαρία
5. Ρύγχος - Στόμα
6. Κεφάλι
7. Μάτια
8. Δόντια
9. Βραγχιακές σχισμές
10. Ραχιαία πτερύγια
11. Θωρακικό πτερύγιο
12. Πυελικό και εδρικό πτερύγιο
13. Ουρά
14. Αρσενικός ή θηλυκός (φύλο);
15. Σχέδιο (pattern)
16.  Περίληψη
17.  Ευχαριστίες
18.  Θεωρητικές και Πρακτικές εξετάσεις​

Το μάθημα από 1 Σεπτεμβρίου είναι διαθέσιμο στον σύνδεσμο: 
https://mywildlifeschool.com/course/anagnoriseis-karxarion/

140 επιθέσεις, οι οποίες μόνο οι 64 ήταν επιθέσεις οι οποίες ήταν απρόκλητες. Παρ' όλα αυτά ο αριθμός των ανθρώπων που πέθαναν παραμένει χαμηλός στους 5.

Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στο: https://www.floridamuseum.ufl.edu/shark-attacks/yearly-worldwide-summary.

Ταυτόχρονα υπήρξε και η πρώτη επίθεση και από τον καρχαρία κόπτη (Cookiecutter shark - Isistius brasiliensis).

Credit: CC-BY-SA Horizon Charters | Άρθρο: created by AI

Επειδή βλέπουμε πολλά προστατευόμενα είδη καρχαριών να ψαρεύονται και μάλιστα να φτάνουν μέχρι τους πάγκους για να πωληθούν να ξεκαθαρίσουμε τι επιτρέπεται και τι όχι.

Να τονίσουμε άσχετα με το τι πιστεύει ο κάθε ψαράς για ποιο είδος είναι καρχαρίας και ποιο όχι (το αναφέρουμε διότι έχουν υπάρξει αναφορές από ψαράδες που λένε ότι το σκυλόψαρο, ο γαλέος και ο σαπουνάς [όπου αρκετά είδη καρχαριών τα αναφέρουν σαν σαπουνάδες] δεν είναι καρχαρίες), πρέπει να μάθει να τα αναγνωρίζει σωστά. Για αυτό έχουμε και ηλεκτρονικό οδηγό πεδίου για την σωστή αναγνώριση: https://www.biodiversitygr.org/shark-species.html.

Η νομοθεσία όμως είναι ξεκάθαρη.

Απαγορεύονται να διατηρούνται επί του σκάφους, να μεταφορτώνονται, να εκφορτώνονται, να μεταφέρονται, να αποθηκεύονται, να πωλούνται, να εκτίθενται ή να διατίθενται προς πώληση.

Σε περίπτωση τυχαίας σύλληψης, τα άτομα θα πρέπει να ελευθερόνονται άμεσα και χωρίς να προκαλούνται βλάβες, και οι πληροφορίες να καταχωρούνται στο ημερολόγιο αλιείας.

Αν ανασυρθεί νεκρό πρέπει να υπάρξει επικοινωνία με το τοπικό λιμεναρχείο πριν πάει στην στεριά, ώστε να παραλάβουν τον καρχαρία για να μην υπάρξει κερδοφορία από προστατευόμενο είδος

Σήμερα 14 Ιουλίου είναι η παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης για τους καρχαρίες. 

Και όμως οι περισσότεροι Έλληνες ακόμα δεν γνωρίζουν πως έχουμε καρχαρίες στην Ελλάδα ή ότι και τους τρώμε. Για περισσότερες λεπτομέρειες διαβάστε το: Προστατευόμενα και απειλούμενα είδη καρχαριών στα πιάτα των Ελλήνων, με το πιο γνωστό που τρώμε να είναι ο "Γαλέος με σκορδαλιά".

Βεβαίως δεν σταματάει εκεί η εκμετάλλευση μας για τους καρχαρίες αφού στην Ελλάδα υπάρχουν δεκάδες προϊόντα με χόνδρο καρχαριών που πωλούνται. 

Παρ' όλα αυτά βλέπουμε πολύ μεγάλη άγνοια ακόμα και από τους επαγγελματίες ψαράδες ή και το λιμενικό για τα είδη των καρχαριών που έχουμε και για το πως να τους αναγνωρίζουμε. Αν και ποια έχουμε την λύση όπου έχουμε δημιουργήσει ένα ηλεκτρονικό μάθημα για την αναγνώριση των καρχαριών με βάση τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους.

Οι καρχαρίες όμως είναι πρωτεύοντες θηρευτές και η μείωση τους (ή και εξαφάνιση τους) επηρεάζει αρνητικά τα πάντα σε όλο το θαλάσσιο οικοσύστημα. Κινδυνεύουν με εξαφάνιση πάνω από το 50% των καρχαριών στην μεσόγειο με βάση το νέο Report της WWF και το πρόβλημα δεν είναι όμως μόνο στην Ελλάδα ή την Μεσόγειο αλλά σε όλο τον κόσμο.

Στην Ελλάδα παρατηρούμε την εμφάνιση των καρχαριών από τον Οκτώβριο του 2017 και δίνουμε τα δεδομένα αυτά δημόσια, εδώ μέσα από την ιστοσελίδα μας.

Δεδομένα Α' εξαμήνου για την καταγραφή των καρχαριών στην Ελλάδα.
​
Το πρόγραμμα καταγραφής των καρχαριών μέσω των κοινωνικών δικτύων συνεχίζεται κανονικά και για το 2019 (όπως είχαμε ανακοινώσει τον Ιανουάριο). Αλλά για το 2019 τι έχει πιαστεί στις θάλασσες μας;

Έχοντας τελειώσει το 1ο εξάμηνο δίνουμε δημόσια τα στοιχεία για τις καταγραφές που είχαμε.
Βάση αυτών των καταγραφών (και με βάση και των 2 προηγούμενων χρόνων) ο Εξαβράγχιος καρχαρίας (Hexanchus griseus) κρατάει την πρωτιά σε αλίευση και εμπόριο γενικά παρ' ότι είναι προστατευόμενο είδος και απαγορεύεται η αλιεία και το εμπόριο του.

Παρ' όλα αυτά το μεγαλύτερο μέρος των καρχαριών που αλιεύεται (ή έτσι φαίνεται, μιας και δεν έχουμε εικόνα από τις ιχθυόσκαλες) και πωλούνται είναι προστατευόμενα είδη. 

Η αλιεία καρχαριών κατά πλειοψηφία είναι από επαγγελματίες ψαράδες, των οποίων τις περισσότερες φορές ανήκει στην παρεμπίπτουσα αλιεία (by-catch) αλλά είναι και αδήλωτη και προωθούνται για πώληση οι καρχαρίες που πιάνουν.

Ενώ οι καταγραφές από ερασιτέχνες ψαράδες δείχνει ότι η πλειοψηφία κρατάει τους καρχαρίες που πιάνουν για τους ίδιους και τις οικογένειες τους, με ελάχιστες περιπτώσεις να τους πωλούν για να βγάλουν κέρδος.

Αυτή η νέα καμπάνια του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας (BiodiversityGR) γίνεται για να αναδείξει πόσο άσκοπο είναι η χρήση προϊόντων με χόνδρο καρχαρία και ότι αυτά τα προϊόντα συμβάλλουν απλώς μόνο στην μείωση των καρχαριών (ή και εξαφάνιση τους), χωρίς να θεραπεύει τίποτα από αυτά που αναφέρουν οι πωλητές.

Ισχυρίζονται πως ο χόνδρος καρχαρία έχει λειτουργίες που μπορούν να ενισχύσουν και να επιταχύνουν τις διαδικασίες επούλωσης. Μπορούν και διεγείρουν την κυτταρική και χημική σύσταση του ανοσοποιητικού μας συστήματος και ότι είναι χρήσιμο για την καλή κατάσταση του δέρματος, των μαλλιών και των νυχιών. Και ότι μπορεί να θεωρηθεί μια αποτελεσματική θεραπεία στην αγωγή νόσων όπως: οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδή αρθρίτιδα, οστεοπόρωση, έκζεμα, ψωρίαση, έντερο-κολίτιδα, κνίδωση, ακμή, κιρσώδη έλκη, συρίγγια, αιμορροΐδες, φλεβίτιδα, λοιμώξεις του έρπητα, ερυθηματώδη λύκο, εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, εξιδρωματική αμφιβληστροειδοπάθεια, νεοαγγειακό γλαύκωμα και νεοπλασματικές εκφυλίσεις.

Επίσης ότι λιπαίνει τις αρθρώσεις και απορροφά τους κραδασμούς, ότι χρησιμεύει στην πρόληψη τραυματισμών τένοντα και αρθρώσεων, και ότι βοηθάει στην θεραπεία του καρκίνου.

Εδώ να σημειώσουμε πως παρ’ ότι γίνονται πάνω από 30 χρόνια έρευνες για το εάν πραγματικά ο χόνδρος καρχαρία βοηθάει στην καταπολέμηση του καρκίνου, μια έρευνα του 2016 (10) δείχνει ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο ότι δουλεύει.
​
Να υπενθυμίσουμε πως ετησίως υπολογίζονται ότι άνω των 100 εκατομμυρίων καρχαριών αλιεύονται για τα πτερύγια τους, τους χόνδρους τους, το έλαιο ήπατος και άλλα προϊόντα (2).

Ο χόνδρος καρχαρία χρησιμοποιείται κυρίως στη σούπα πτερυγίων καρχαρία, μια ακριβή παραδοσιακή λιχουδιά που σερβίρεται σε πολλές ασιατικές χώρες. Ο χόνδρος καρχαρία είναι επίσης πηγή θειικής χονδροϊτίνης (CS), ενός κύριου συστατικού σε συμπληρώματα οστεοαρθρίτιδας που διακινούνται στην αγορά των nutraceutical. Το CS προέρχεται επίσης από το βόειο κρέας, το χοιρινό (χοίρο), το κοτόπουλο (πτηνά) και άλλα θηλαστικά (1).

Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια ασθένεια που επηρεάζει τις αρθρώσεις ανθρώπων και ζώων, η οποία χαρακτηρίζεται από ρωγμές και μείωση του χόνδρου μέσα στις αρθρώσεις με αποτέλεσμα τον χρόνιο πόνο και την απώλεια κινητικότητας. Συνήθως προκαλείται από την υπερβολική χρήση των αρθρώσεων, τις έντονες σωματικές επιπτώσεις (τραύμα) και τη γενική γήρανση (4).

Ενώ είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι το CS που προέρχεται από πηγές βοοειδών, χοίρων, πτηνών και θηλαστικών έχει θεραπευτικά αποτελέσματα στα οστεοαρθριτικά συμπτώματα (7), η κατάποση χόνδρου καρχαρία (CS) παρέχει σημαντικά μειωμένα οφέλη στους πάσχοντες από εκφυλιστική ασθένεια των αρθρώσεων (1). Αυτό οφείλεται στις μοριακές ιδιότητες του CS, οι οποίες διαφέρουν πολύ μεταξύ των πηγών. Το CS που προέρχεται από βόειο κρέας έχει το χαμηλότερο μοριακό βάρος (7-21 kDa στην πιο εκλεπτυσμένη μορφή του) και έτσι έχει την υψηλότερη βιοδιαθεσιμότητα ή είναι η πιο εύπεπτη μορφή CS, ενώ το CS που προέρχεται από τον καρχαρία έχει το μεγαλύτερο μοριακό βάρος (+40 kDa σε την πιο εκλεπτυσμένη κατάσταση) (4). Αυτό σημαίνει ότι η CS καρχαρία έχει κακή βιοδιαθεσιμότητα στα θηλαστικά (συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων) καθώς το μεγάλο μόριο CS δεν περνά αποτελεσματικά μέσω του εντερικού τοιχώματος. Αντί να απορροφάται στο σώμα, η CS καρχαρία διασπάται και εκκρίνεται κυρίως, περιορίζοντας τις θεραπευτικές επιδράσεις στις πληγείσες αρθρώσεις (5, 6). Όχι μόνο έχει περιορισμένα φαρμακευτικά οφέλη, οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι κατάποσης χόνδρου καρχαρία δεν είναι ακόμη καθοριστικοί (9).

Είναι σημαντικό να επαναλάβουμε ότι τα συμπληρώματα χόνδρου καρχαρία διακινούνται μόνο στην αγορά της φαρμακευτικής αγωγής που δεν ρυθμίζεται από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ή παρόμοιο οργανισμό, δεδομένου ότι οι προμηθευτές δεν χρειάζεται να επικυρώνουν τις επιδόσεις των προϊόντων με κλινικές δοκιμές όπως και στη φαρμακευτική βιομηχανία (4).

Η κακή διαχείριση της αλιείας καρχαρία σε όλο τον κόσμο σημαίνει ότι πολλά είδη αλιεύονται υπερβολικά και ολοένα απειλούνται περισσότερα είδη με εξαφάνιση. Από τα 1.041 γνωστά είδη χονδροειδών ψαριών (καρχαρίες, σαλάχια), περισσότερο από 25% απειλούνται, είναι ευάλωτα προς εξαφάνιση ή σχεδόν απειλούνται (8). Οι υγιείς πληθυσμοί καρχαρία είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και του πληθυσμού των πολυάριθμων άλλων θαλάσσιων ειδών (2, 1).

Το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας θέλει να στοχεύει στην καλύτερη ενημέρωση του κοινού σχετικά με την κακή απόδοση των συμπληρωμάτων χόνδρου καρχαρία και στη μείωση της περιττής κατανάλωσης CS που προέρχεται από καρχαρίες και πωλούνται εντός της Ελλάδας.

Πηγές:
(1) Hepplestone, Dr. L.M. BCSc, n.d., Use of Shark Cartilage in Osteoarthritic Nutraceuticals.
(2) Hepplestone, Dr. L.M. BCSc, 2008, Shark Cartilage in Osteoarthritic Nutraceuliticals - Trade Statistics.
(3) The Shark Trust, Nigel Hulbert n.d., Shark Cartilage.
(4) Hepplestone, Dr. L.M. BCSc, 2008, Osteoarthritis, Blue Hills Veterinary Hospital.
(5) Volpi, N., 2002, Oral bioavailability of chondroitin sulphate (Condrosulf) and it’s constituents in healthy male volunteers. Osteoarthritis Cartilage; 10:768-777.
(6) Volpi, N., 2003, Oral absorption and bioavailability of ichthyic origin chondroitin sulphate in healthy male volunteers. Osteoarthritis Cartilage; 11:433-441.
(7) Neil, Kirsten M., Caron, John P., Orth, Michael W., 2005, The role of glucosamine and chondroitin sulphate in treatment for and prevention of osteoarthritis in animals. JAVMA, Vl 226, No.7.
(8) IUCN Red List, 2014, Assessment Results - Extinction Risk & Conservation of the World’s Sharks & Rays, Analysis from the IUCN Shark Specialist Group.
(9) D.Uebelhart, M.D., 2008, Clinical review of chondroitin sulfate in osteoarthritis, Osteoarthritis and Cartilage, Volume 16, Supplement 3, October 2008, Pages S19-S21.
(10) Cartilage (Bovine and Shark) (PDQ®)

​Ευχαριστούμε το sharklife για την ενημέρωση ότι προϊόντα με χόνδρο καρχαρία πωλούνται σε όλη την υφήλιο και μπορέσαμε να κάνουμε και εμείς την έρευνα μας για το τι πωλείται στην Ελλάδα.

Παρακάτω στον πίνακα παραθέτουμε κάποια από τα προϊόντα με χόνδρο καρχαρία που πωλούνται εντός της Ελλάδας. Βεβαίως αυτός ο πίνακας είναι μια μικρή εικόνα για το τι πραγματικά συμβαίνει διότι βρήκαμε και προϊόντα από λάδι συκωτιού καρχαρία, αλλά και γενικά άλλα προϊόντα. 

Μια απλή αναζήτηση στο google, bestprice, skroutz δείχνει πάρα πολλές εταιρείες να πωλούν σκευάσματα με χόνδρο από καρχαρία.

Την Πέμπτη, η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) ανακοίνωσε σε δελτίο Τύπου ότι η ομάδα ειδικών καρχαριών (SSG), αποτελούμενη από 174 εμπειρογνώμονες από 55 χώρες, δημοσίευσε ενημερωμένες εκθέσεις κόκκινου καταλόγου για 58 είδη ελασμοβράχιων. Δεκαεπτά από αυτά τα 58 είδη ταξινομούνται ως απειλούμενα με εξαφάνιση, συμπεριλαμβανομένης της αναταξινόμησης του Ρυγχοκαρχαρία (Isurus oxyrinchus) από ένα είδος ευάλωτων σε απειλούμενα είδη (Roy, 2019).

Η ανακοίνωση ήρθε μετά από μια 2ετή επανεξέταση περισσότερων από 400 ειδών ελασμοβράχιων από την SSG. Ο καθηγητής Nicholas Dulvy, συμπρόεδρος του SSG στο Πανεπιστήμιο Simon Fraser στον Καναδά, δήλωσε στην ανακοίνωση ότι τα αποτελέσματα ήταν "ανησυχητικά και δεν προκαλούν έκπληξη, καθώς βρίσκουμε τους καρχαρίες που ωριμάζουν ιδιαίτερα αργά, και είναι απροστάτευτοι από την υπεραλίευση τείνουν να είναι οι πιο απειλούμενοι καρχαρίες. "Μεταξύ των ειδών που ασχολούνταν με την SSG ήταν ο Ρυγχοκαρχαρίας και ο ξάδελφος του, μακρύπτερος ρυγχοκαρχαρίας (Isurus paucus), που επίσης απαριθμήθηκε ως είδος που απειλείται με εξαφάνιση. Και τα δύο είδη μακό είναι άκρως μεταναστευτικά και χρειάζονται αρκετά χρόνια μέχρι να ωριμάσουν σεξουαλικά (Ebert, Fowler, & Dando, 2015 · Skomal, 2016). Είναι επίσης αλιεύονται για το κρέας και τα πτερύγια τους στις ασιατικές αγορές, αλλά μέχρι σήμερα δεν ρυθμίζονται από αλιευτικές ποσοστώσεις. Το Μεξικό πρότεινε οι Μάκο καρχαρίες να είναι προστατευόμενο είδος CITES του Παραρτήματος ΙΙ. Η Σύμβαση CITES ή η σύμβαση για το διεθνές εμπόριο των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση, το Παράρτημα ΙΙ δεν απαγορεύει την αλιεία ή το εμπόριο μάκο, αλλά θα ρυθμίζει αυτές τις πρακτικές. Τον Μάιο του τρέχοντος έτους, τα συμμετέχοντα έθνη θα ψηφίσουν για την πρόταση. Μπορείτε να ακολουθήσετε ενημερώσεις στα κοινωνικά μέσα χρησιμοποιώντας τα αρχεία #ABreakForMakos και #CITES

Πηγή: ocean for sharks

Μέσα από το 15μήνο πρόγραμμα μας για την καταγραφή των καρχαριών στην Ελλάδα, ανακαλύπτουμε πως και με ποιο τρόπο οι Έλληνες τρώμε καρχαρίες και μάλιστα απειλούμενα αλλά και προστατευόμενα είδη. Βεβαίως φαίνεται πως υπάρχει μεγάλη άγνοια γύρω από το θέμα και στους καταναλωτές αλλά και στους ίδιους τους ψαράδες και τους λιμενικούς.

Το θέμα ξεκινάει από τους ψαράδες που ονομάζουν όλα τα είδη σκυλόψαρα, γαλέοι και σαπουνάδες και με αυτές τις ονομασίες φτάνει η πλειοψηφία των καρχαριών στις ιχθυόσκαλες. Όμως πολλοί καρχαρίες δεν φτάνουν καν στις ιχθυόσκαλες αλλά οι ψαράδες τους ξεφορτώνουν συνήθως σε μικρά λιμάνια ή απομακρυσμένες παραλίες και μέχρι να δέσουν το σκάφος τους έχουν φροντίσει ήδη να πουλήσουν τους καρχαρίες σε ταβέρνες, εστιατόρια ή και ιχθυοπωλεία.

​Βάση των καταγραφών του προγράμματος δείχνει ότι περίπου το 90% που των καρχαριών που αλιεύονται μόλις περίπου το 5% επιστρέφεται πίσω στην θάλασσα ενώ άγνωστος είναι ο πραγματικός αριθμός για το πόσοι πουλήθηκαν ή ιδιο-καταναλώθηκαν. Επίσης δεν είναι γνωστό εάν αυτοί οι καρχαρίες που απελευθερώθηκαν κατάφεραν να επιβιώσουν ή όχι.

Περισσότεροι έλεγχοι χρειάζονται από το λιμενικό αλλά και εκμάθηση στους ψαράδες.

Μέσα από το πρόγραμμα είδαμε και μάθαμε για τους ανύπαρκτους ελέγχους που γίνονται στις ιχθυόσκαλες, με πολλές φορές καν να μην υπάρχουν λιμενικοί παρών αλλά και να περνάνε προστατευόμενα είδη κάτω από την μύτη των αρχών. Οι ίδιοι οι λιμενικοί αδυνατούν να αναγνωρίσουν σωστά τα είδη των καρχαριών που έχουν μπροστά τους αλλά και οι ίδιοι παραδέχονται πως ποτέ δεν έλαβαν κάποια εκπαίδευση για την αναγνώριση των καρχαριών.

Επίσης το ίδιο ακριβώς πρόβλημα προκύπτει και με τους επαγγελματίες αλιείς. Ενώ με τους ερασιτέχνες ψαράδες είναι κάπως καλύτερα τα πράγματα που τουλάχιστον οι περισσότεροι προσπαθούν να μάθουν τι είδος έχουν πιάσει, αλλά η πλειοψηφία των ερασιτεχνών ψαράδων δεν ενδιαφέρεται στην αλιεία καρχαριών.

Όπως ήδη αναφέραμε παραπάνω οι περισσότεροι ψαράδες λένε όλα τα είδη γαλέους, σκυλόψαρα και σαπουνάδες με το να προκαλεί ένα πραγματικό κομφούζιο στην αγορά αλλά και στους καταναλωτές διότι κανένας δεν ξέρει τι είδος είναι αυτό που πουλιέται και έαν είναι προστατευόμενο είδος. π.χ.

• Ο Γαλέος (Galeorhinus galeus) είναι προστατευόμενο είδος από διάφορες νομοθεσίες και συμβάσεις και θεωρείται τρωτό είδος με βάση το IUCN.
• Ενώ ο Σαπουνάς (Cetorhinus maximus) είναι επίσης ένα προστατευόμενο είδος από διάφορους κανονισμούς της Ε.Ε., νομοθεσίες και συμβάσεις και θεωρείται απειλούμενο είδος με βάση το IUCN.

Παρ' όλα αυτά, οι ψαράδες αρκετές φορές αναφέρουν σαν "γαλέο" τα 3 είδη Mustelus sp. που έχουμε στην Ελλάδα, τα οποία θεωρούνται τρωτά με βάση το IUCN, αλλά δεν προστατεύονται από κάποια νομοθεσία και επιτρέπεται η αλιεία τους.

Αλλά τα mustelus sp. ζουν μέχρι 13 με 27 χρόνια (εξαρτάται το είδος) και όλα ενηλικιώνονται και είναι έτοιμα για αναπαραγωγή στην μισή ζωή τους, με μικρό ρυθμό γεννήσεων και αναπαραγωγής και αυτό δημιουργεί ένα πρόβλημα με την συχνή αλιεία τους για το ποιο πραγματικά θα είναι το μέλλον των Mustelus sp.

Τις περισσότερες φορές όμως οι ψαράδες πιάνουν Εξαβράγχιους καρχαρίες  (Hexanchus griseus), όπου αναγνωρίζονται λανθασμένα σαν Σαπουνάδες (Cetorhinus maximus). Ενώ σαν σαπουνάδες πολλές φορές οι ψαράδες εννοούν όλους τους καρχαρίες που πιάνουν στον αφρό (δηλαδή στην επιφάνεια της θάλασσας).

Το πρόγραμμα όμως έφερε στην επιφάνεια επίσης και άλλο ένα πρόβλημα, όπου η αλίευση και η πώληση προστατευόμενων ειδών καρχαριών φτάνει άνω του 70% (βάση των καταγραφών).

Ενώ ταυτόχρονα οι καταναλωτές έχουν πλήρη άγνοια για ότι αρκετοί καρχαρίες που αγοράζουν είναι απειλούμενα και προστατευόμενα είδη και έτσι συμβάλλουν έστω και άθελα τους (μιας και δεν ζητάνε ποτέ να μάθουν περισσότερα για αυτό το είδος που αγοράζουν και στέκονται μόνο στο όνομα και την τιμή που έχει η καρτέλα) στην παράνομη αλιεία και το εμπόριο αυτών των ειδών.

Γαλέος με σκορδαλιά, καρχαρίας μεζές με το ούζο και το τσίπουρο, και καρχαρίας σουβλάκι είναι μερικά από τα είδη που τρώμε πολύ οι Έλληνες.

​Τώρα που πλησιάζει η Καθαρά Δευτέρα (στις 11 Μαρτίου 2019) οι Έλληνες θα γεμίσουμε για μια άλλη φορά τις κοιλιές μας με γαλέο και σκορδαλιά, διότι αποτελεί παράδοση χρόνων. Το μόνο όμως που δεν γνωρίζει η πλειοψηφία των Ελλήνων είναι πως ο Γαλέος (Galeorhinus galeus) είναι είδος καρχαρία, και είναι προστατευόμενο και απειλούμενο είδος.

Άλλο ένα πρόβλημα είναι οι ψαροταβέρνες σε όλη την επικράτεια, συνήθως σε παράλιες περιοχές, όπου δεν είναι και λίγες φορές που θα βγάλουν σαν μεζέ διάφορα είδη καρχαριών με το ούζο ή το τσίπουρο. Αλλά αυτοί οι καρχαρίες αγοράζονται πολλές φορές κατευθείαν από τα αλιευτικά σκάφη χωρίς να έχουν εκφορτωθεί σε κάποια ιχθυόσκαλα, αλλά ούτε και να έχει ειδοποιηθεί το λιμενικό για ότι πιάσανε καρχαρία, ή να έχει καταγραφεί κάπου αλλού επίσημα.

Ενώ τον τελευταίο καιρό, βλέπουμε και μια προσπάθεια από ψαροταβέρνες και ιχθυοπωλεία στην χώρα μας να προσπαθούν να κάνουν το σουβλάκι από καρχαρία το νέο trend της εποχής μας.

Βεβαίως υπάρχουν διάφορες μελέτες που αποδεικνύουν πως οι περισσότεροι καρχαρίες είναι ακατάλληλοι για ανθρώπινη κατανάλωση, καθώς το δέρμα τους περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις από τοξικά βαρέα μέταλλα, αλλά αυτή η ενημέρωση δεν έχει φτάσει ποτέ στα αυτιά του κόσμου, αφού δεν υπάρχει ούτε μια ενημερωτική αφίσα ή flyer σε ιχθυοπωλεία ή ιχθυοαγορές και δεν έχει φροντίσει κανείς να ενημερώσει τους καταναλωτές.

Για ακόμα μια χρονιά που μας πέρασε αποδείχτηκε πως δεν είμαστε στο μενού των καρχαριών, άσχετα με το τι μηνύματα προσπαθούν να περάσουν οι εφημερίδες και οι ταινίες που τους βλέπουν αχόρταγους θηρευτές που θα επιτεθούν και θα φάνε σε ότι βρουν μπροστά τους.

Για το 2018 σύμφωνα με το shark attack file, όπου έχει την μεγαλύτερη βάση δεδομένων για όλες τις επιθέσεις παγκοσμίως για τους καρχαρίες, είχαμε 93 απρόκλητες επιθέσεις και μόνο 4 ήταν θανατηφόρες.

Για τον μήνα Αύγουστο καταγράψαμε 5 καρχαρίες.

​Όλα τα είδη αυτά είναι προστατεύομενα είδη και απαγορεύεται η αλίεια του, η μεταφόρτωση σε σκάφος και η πώληση τους...

Για τον μήνα Ιούλιο μπορέσαμε να καταγράψουμε 13 καρχαρίες (όπως μπορείτε να δείτε και από τις εικόνες - σχεδιαγράμματα παρακάτω).

Από αυτά τα είδη τα 2 Σκυλοψαράκια (Scyliorhinus canicula) και οι 2 Γριζογαλέοι (Mustelus mustelus) είναι μη προστατευόμενα είδη, ενώ ο Ρυγχοκαρχαρίας (Isurus oxyrinchus), ο Γαλάζιος καρχαρίας (Prionace glauca) και ο Αχινόγατος (Oxynotus centrina) είναι προστατευόμενα είδη και απαγορεύεται η αλίεια τους, η μεταφόρτωση και το εμπόριο.

Για τον μήνα Μαίο μπορέσαμε να καταγράψουμε 5 είδη καρχαριών (όπως μπορείτε να δείτε και από τις εικόνες - σχεδιαγράμματα παρακάτω).

Από αυτά τα είδη το Σκυλοψαράκι (Scyliorhinus canicula) και τον Γριζογαλέος (Mustelus mustelus) είναι μην προστατευόμενα είδη, ενώ ο Kαρχαρίας αλεπού (Alopias vulpinus), ο Γαλέος (Galeorhinus galeus) και ο Επταμβράγχιος (Heptranchias perlo) είναι προστατευόμενα είδη και απαγορεύεται η αλίεια τους, η μεταφόρτωση και το εμπόριο.

Έναν από τους δύο γριζογαλέους καταγράφηκε ενώ κολυμπούσε ελεύθερο.

Για τον μήνα Απρίλιο μπορέσαμε να καταγράψουμε 2 είδη, το γκριζοκεντρόνι και το σκυλοψαράκι. Και τα 2 είδη είναι μη προστατευόμενα είδη. Το γκριζοκεντρόνι φαίνεται να το κατανάλωσε ο ίδιος ο ψαράς ενώ το σκυλοψαράκι φαίνεται να πουλήθηκε κανονικά.

Για τον μήνα Μάρτιο μπορέσαμε να καταγράψουμε μόνο 1 είδος μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. Πρόκειται για τον Γαλέο, προστατευόμενο είδος το οποίο πουλήθηκε παράνομα.

Στα δεδομένα του Φεβρουαρίου, βλέπουμε μείωση στα προστατευόμενα είδη. Ενώ δεν περνάει απαρατήρητο ότι είχαμε και απελευθέρωση ενός Γκριζοκεντρόνι (Squalus blainville) από ερασιτέχνη ψαρά.

Στα δεδομένα του Ιανουαρίου, από τα προστατευόμενα είδη βλέπουμε πάλι Εξαβράγχιους καρχαρίες αλλά και Ρυγχοκαρχαρίες. Και από τα μη προστατευόμενα είδη βλέπουμε τον Γριζογαλέο.

Ωστόσο αυτό τον μήνα που μας πέρασε βλέπουμε στα δεδομένα μας ότι οι καρχαρίες ανιχνεύθηκαν μόνο από αλιεία, χωρίς να γνωρίζουμε εάν πωλήθηκαν, ίδιο-καταναλώθηκαν ή κατασχέθηκαν.

2 χρόνια πριν πρωτό-δημιουργήσαμε τον οδηγό αναγνώρισης καρχαριών στην ιστοσελίδα μας (https://www.biodiversitygr.org/shark-species.html), εκτότε έχει όμως αναβαθμιστεί, και προσπαθούμε να πείσουμε τους απλούς πολίτες και τους αλίεις ότι η σωστή αναγνώριση ειδών δεν είναι ούτε δύσκολη αλλά ούτε θέλει και ιδιαίτερη προσπάθεια. 

Χαιρόμαστε που οι προσπάθειες μας δεν πέφτουν στο κενό και χάρηκαμε όταν είδαμε ότι η Γενική Διεύθυνση Βιώσιμης Αλιείας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έκδοσε οδηγό αναγνώρισης καρχαριών και σαλαχιών, χρησιμοποίοντας τις εικόνες που έχουμε στην ιστοσελίδα μας (φαίνεται ξεκάθαρα από τις χρωματικές διορθώσεις που έγιναν από τις αρχικές εικόνες, για να μοιάζουν πιο πολύ στα σωστά χρώματα τους, και την αλλαγή με νέες εικόνες τον Δεκέμβριο του 2017 αλλά και από την Βιβλιογραφία στο τέλος που βάλαν που είναι αντιγραφή-επικόλληση από τις πηγές μας για την έρευνα που είχαμε κάναμε).

Σημασία έχει το αποτέλεσμα. Οπότε δεν μπορούμε να μην χαιρόμαστε και να πούμε ένα μεγάλο μπράβο στην Γενική Διεύθυνση Βιώσιμης Αλιείας!!!

Τι λέει η εισαγωγή του κειμένου:
"​ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
Γενική Διεύθυνση Βιώσιμης Αλιείας
ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΟΔΗΓΟΥ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΚΑΡΧΑΡΙΩΝ & ΣΑΛΑΧΙΩΝ (2017)
(http://www.alieia.minagric.gr/node/250)
Ο οδηγός αναγνώρισης έγινε με σκοπό την ταχεία αναγνώριση των καρχαριών και σαλαχιών που συναντώνται στα νερά της Μεσογείου.
Τα είδη αυτά εμπίπτουν σε περιορισμούς ή απαγορεύσεις, όσον αφορά στην αλιεία, την εκφόρτωση και την εμπορία σύμφωνα με Διεθνείς Συμβάσεις και τις διατάξεις της ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας όπως αυτές ισχύουν κάθε φορά.
Σημειώνεται ότι δεν πρέπει να ληφθεί υπόψη ως αυστηρός επιστημονικός οδηγός, αλλά προσφέρεται ως ένα χρήσιμο εργαλείο για την ταχεία αναγνώριση των ειδών.
Τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται είναι κυρίως το ολικό μήκος, το βάρος, το μέγεθος και η μορφολογία των πτερυγίων, χρωματικά πρότυπα και η παρουσία ή απουσία σκούρων ζωνών σε καθορισμένες περιοχές.
Επίσης:
-Οι παρουσιαζόμενες εικόνες των ειδών του παρόντος οδηγού δεν είναι με την ίδια κλίμακα και
-Τα κοινά ονόματα δεν αποτελούν επίσημες εμπορικές ονομασίες αλλά ενδεικτικά ονόματα για την αναφορά στο φυλλάδιο.
Η παρακάτω νομοθεσία είναι η ισχύουσα κατά την διάρκεια σύνταξης του οδηγού:
ΠΔ 67/1981
Κανονισμοί (ΕΕ) 43/2014, 72/2016, 127/2017 & Σύσταση GFCM/36/2012/3"

Το project που τρέχουμε σαν Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας από τον Οκτώβριο του 2017 δείχνει τους καρχαρίες που καταγράφηκαν στην Ελλάδα μέσω των κοινωνικών δικτύων (facebook, youtube, twitter) και τα έντυπα/ψηφιακά ΜΜΕ (εφημερίδες, περιοδικά).

Τα στοιχεία αυτά είναι της περιόδου Οκτώβριος 2017 - Δεκέμβριος 2017 (τα δεδομένα αρχίζουν από τον Οκτώβριο του 2017, διότι τότε ξεκινήσαμε το project), και χωρίζονται ανά Ημερομηνία, Είδος Καρχαρία, και το πως Εντοπίστηκαν (Αλίεια, Εμπόριο, Εκβρασμός, Κολύμπι).

​Και όπως υποσχεθήκαμε τα στοιχεία τα δίνουμε δημόσια, για ελεύθερη χρήση απ' όποιον επιθυμεί!

Ο Εξαβράγχιος καρχαρίας προστατεύεται από την Ελληνική Νομοθεσία, και ορίζει ότι «…απαγορεύεται αυστηρά ο φόνος, η απόπειρα φόνου, η κακοποίηση, ο τραυματισμός, η πρόκληση βλάβης, η κατοχή, η σύλληψη, η ταρίχευση, η αγορά, η πώληση, η μετακίνηση και η εξαγωγή τους…»

Ενώ ο Γριζογαλέος δεν προστατεύεται.

Και η ιστορία επαναλαμβάνεται….

Μετά την τηλεπώληση ενός ατόμου προστατευόμενου Εξαβράγχιου καρχαρία στην εκπομπή του Alpha TV #Happy_Day από τον πρόεδρο του Σωματείου ιχθυοπωλών Αττικής ῾’Ο Σκορπιός῾῾ και το προκλητικό στόλισμα ενός ακόμα ατόμου του είδους στην εκπομπή #ΣHMEΡA του SKAI.gr μέσα σε λίγες μόνο μέρες ήρθε το δελτίου ειδήσεων του #ALPHA να επικροτήσει για ακόμα μια φορά την παράνομη αλίευση ενός ακόμα ατόμου #Εξαβράγχιοκαρχαρία που μάλιστα όπως χαρακτηρίστηκε «είναι Ψάρι Ρεκόρ!!!». Μάλιστα ο ίδιος ο καπετάνιος, επώνυμα, αναφέρει πως ο καρχαρίας τεμαχίστηκε, συσκευάστηκε και μεταφέρθηκε στην Αθήνα προς πώληση, κατά πλήρη παράβαση της ισχύουσας εθνικής νομοθεσίας (ΠΔ 67/1981) σύμφωνα με την οποία αναφέρεται ρητώς ειδικά για τον Εξαβράγχιο καρχαρία πως: «…απαγορεύεται αυστηρά ο φόνος, η απόπειρα φόνου, η κακοποίηση, ο τραυματισμός, η πρόκληση βλάβης, η κατοχή, η σύλληψη, η ταρίχευση, η αγορά, η πώληση, η μετακίνηση και η εξαγωγή τους…».

Πλέον, θλιβερά γεγονότα όπως το χθεσινό έχουν γίνει καθημερινό φαινόμενο. Οι λιμενικές αρχές έχουν τα χέρια δεμένα καθώς η Γενική Διεύθυνση Βιώσιμης Αλιείας περισσότερο από 1, 5 χρόνο μετά την έκδοση του Οδηγού Αναγνώρισης Καρχαριών, και μετά από δύο επιστολές της iSea, συνεχίζει να αγνοεί προκλητικά την εθνική νομοθεσία και συγκεκριμένα το ΠΔ 67/1981 «Περί προστασίας της αυτοφυούς Χλωρίδος και Άγριας Πανίδος και καθορισμού διαδικασίας συντονισμού και Ελέγχου της Ερεύνης επ΄ αυτών», κατατάσσοντάς το ως περιβαλλοντική νομοθεσία, που δεν απαιτείται να συμπεριληφθεί στον αλιευτικό κανονισμό, πεντακάθαρη παραβίαση του Συντάγματος. Αποτέλεσμα είναι τα καθημερινά φαινόμενα εκφόρτωσης και πώλησης προστατευόμενων ειδών και συγκεκριμένα ατόμων των ειδών Εξαβράγχιου και Επταβράγχιου καρχαρία ενώ όπως φαίνεται και από τα παραπάνω περιστατικά οι καρχαρίες ῾῾βαφτίζονται῾῾ γαλέοι (μαζί και άλλα είδη όπως μπλε καρχαρίες, αγριοκαρχαρίες, καρχαρίες προσκυνητές κ.α.) και πωλούνται παράνομα στην ελληνική αγορά. Ο ίδιος ο γαλέος (Galeorhinus galeus) είναι είδος προστατευόμενο με βάση τη Σύμβαση της Βαρκελώνης!

iSea και Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας διερωτόμαστε λοιπόν:

1. Θα κινήσει τις νόμιμες διαδικασίες το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αρμόδιο για την Εφαρμογή της Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας;
2. Θα τροποποιήσει η Γενική Διεύθυνση Βιώσιμης Αλιείας τον Οδηγό Αναγνώρισης Καρχαριών συμπεριλαμβάνοντας και την εθνική νομοθεσία λύνοντας τα χέρια των λιμενικών αρχών;
3. Η ΕΣΗΕΑ θα συνεχίσει να κοιτάει αμέτοχη τα συνεχή περιστατικά επίδειξης παράνομων δραστηριοτήτων από μέλη του σωματείου της;
​
Οι #καρχαρίες αποτελούν οργανισμούς ιδιαίτερης σημασίας όντας ανώτεροι θηρευτές και ακρογωνιαίοι λίθοι της δομής και της ισορροπίας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Είναι από τους αρχαιότερους οργανισμούς των θαλασσών με ιδιαίτερα ανεπτυγμένη νοημοσύνη και κοινωνική δομή. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα αποτελούν το πλέον παρεξηγημένο θαλάσσιο είδος, κυρίως λόγω αβάσιμων και αντιεπιστημονικών στερεοτύπων κινηματογραφικών ταινιών και αφηγήσεων στα μέσα ενημέρωσης στα οποία παρουσιάζονται ως «άμυαλοι και αδυσώπητοι θηρευτές». Η αντίληψη του κοινού, σε συνδυασμό με τα βιολογικά χαρακτηριστικά τους (πολύ χαμηλούς αναπαραγωγικούς ρυθμούς, 2-4 μικρά ανά έτος, εκτεταμένη διάρκεια ζωής) και τις σοβαρότατες απειλές που αντιμετωπίζουν, εξαιτίας της αλιείας, της ρύπανσης και της υποβάθμισης των θαλάσσιων ενδιαιτημάτων έχουν οδηγήσει σε τεράστια μείωση των πληθυσμών τους παγκοσμίως. Στην πρόσφατη έκθεσή του, ο IUCN συμπεραίνει ότι περισσότερο από το 50% των καρχαριών της Μεσογείου κινδυνεύουν με κατάρρευση του πληθυσμού τους, χαρακτηρίζοντας τη Μεσόγειο ως το πιο επικίνδυνο μέρος στον κόσμο για καρχαρίες.