Είμαστε ανέτοιμοι σαν κοινωνία όσο αφορά την ανάκαμψη των μεγάλων σαρκοβόρων θηλαστικών στην Ελλάδα.

Έχοντας περάσει μόνο λίγες δεκαετίες όπου τα μεγάλα σαρκοβόρα θηλαστικά, όπως ο λύκος, η αρκούδα, και άλλα είδη, πλησίαζαν στην εξαφάνιση τους λόγω του εκτεταμένου κυνηγιού των θηραμάτων τους σήμερα εμφανίζουν εντυπωσιακά σημάδια ανάπτυξης σε όλη την Ευρώπη.

Οι κυριότεροι λόγοι ανάκαμψης των μεγάλων σαρκοβόρων θηλαστικών είναι η αύξηση του πληθυσμού της λείας τους, όπως ελάφια και αγριογούρουνα, αλλά και η αστικοποίηση του ανθρώπινου πληθυσμού όπου συνεχίζει να συμβαίνει ακόμα και σήμερα, από τον 20ο αιώνα. Με την ανάκαμψη των πληθυσμών λείας αυτών των ειδών άρχισαν να ανακάμπτουν και άλλα είδη όπως π.χ. τσακάλια.

Το σημαντικότερο ρόλο έπαιξε όμως η επιτυχία των νόμων προστασίας της άγριας ζωής και των βιοτόπων τους, όπως η συνθήκη της Βέρνης του 1979. Μεγάλης σημασίας όπου έπαιξαν και σημαντικό ρόλο είναι τα καταφύγια άγριας ζωής, αλλά και η ίδια η πανδημία του Κορωνοϊού (Covid-19) με τα lockdown και τον περιορισμό σε μετακίνηση για το κυνήγι φαίνεται ότι βοήθησε να ηρεμήσει η φύση από την έντονη δραστηριότητα των ανθρώπων.

Δίνοντας μια τεράστια ευκαιρία στα άγρια ζώα να αλλάξουν την συμπεριφορά τους, να αισθανθούν ότι δεν κινδυνεύουν από τους ανθρώπους σε κάποιες τοποθεσίες, να τους δοθεί ευκαιρία να εξερευνήσουν νέες τοποθεσίες πέρα από τα όρια που κινιόντουσαν μέχρι τώρα, να μπορέσουν να εδραιωθούν σε κάποια από αυτά τα νέα μέρη και να μπορέσουν να αναπαραχθούν επιτυχώς.

Αυτή όμως η νέα εξερεύνηση νέων τοποθεσιών οδήγησε αρκετά είδη στο να πλησιάσουν περισσότερο τους ανθρώπους και τις πόλεις, όπως και τις ανθρώπινες δραστηριότητες (π.χ. κτηνοτροφία), δημιουργώντας μια νέα καθημερινότητα κάνοντας τα πιο ήπια σε επιθετικές ή και αμυντικές στάσεις απέναντι στους ανθρώπους…

Η νέα αυτή καθημερινότητα που έχει ξεκινήσει και στην Ελλάδα, γιατί σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει εδώ και κάποια χρόνια, μας βρίσκει ανέτοιμους σαν κοινωνία για το πως να την διαχειριστούμε σωστά!

Ξεχάσαμε οι άνθρωποι πως είναι να βρισκόμαστε και να ζούμε δίπλα από άγρια ζώα, όπως και το πως πρέπει να συμπεριφερόμαστε. Και ενώ η σημερινή παραπληροφόρηση ειδικά για επιθέσεις άγριων ζώων σε ανθρώπους μας κρατάει ένα καθεστώς τρόμου μόνο και μόνο στην ιδέα να βρεθούμε απέναντι σε αυτά τα ζώα.

Για παράδειγμα, στην αύξηση των αγριόχοιρων ενώ φέρνει μεγάλες καταστροφές σε καλλιέργειες και στην ίδια την οικονομική επιβίωση των γεωργών και ταυτόχρονα συγκρούονται με οχήματα σε οδικές αρτηρίες της χώρας μας, σαν οδηγοί δεν έχουμε ιδέα πως πρέπει να συμπεριφερθούμε έτσι και δούμε αγριόχοιρο στον δρόμο ή δίπλα από τον δρόμο. Αυτές οι συγκρούσεις με τα οχήματα μας πολλές φορές μας κάνουν να μην μπορούμε να αντεπεξέλθουμε και στις οικονομικές ζημιές των οχημάτων μας (αφού οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν καλύπτουν αυτές τις ζημιές στις βασικές ασφάλειες – μόνο σε μερικές μικτές).

Ενώ για παράδειγμα στην αύξηση των σαρκοβόρων θηλαστικών όπως αρκούδες και λύκοι όπου οδηγούν ζημιές στο κεφάλαιο των κτηνοτρόφων, είναι σχεδόν αδύνατον να αλλάξουν νοοτροπίες σε μια βραδιά οι κτηνοτρόφοι και να μάθουν να τους παρέχουν κατάλληλη προστασία και φύλαξη, γιατί απλά είχαν μάθει τόσες δεκαετίες να μην έχουν απολύτως καμία προστασία στα ζώα τους. Επίσης δεν παίρνουν πάντα αποζημίωση, γιατί πολλές φορές δεν καλύπτουν τις προϋποθέσεις που πρέπει να προϋπάρχουν από τον ΕΛΓΑ και έτσι δεν βοηθάει στο να αποκαταστήσουν το χαμένο κτηνοτροφικό τους κεφάλαιο. Οδηγούνται αρκετές φορές στην απόγνωση και παίρνουν την νομοθεσία στο χέρι τους.

Παρ’ όλα αυτά, όμως μια απειλή παραμένει κρυμμένη, σε τέτοιο βαθμό που θα μπορούσε να επιδεινώσει τρομερά την κατάσταση όσο αφορά την προστασία των άγριων ζώων και την ανάκαμψη αυτών των ειδών και να μας γυρίσει δεκαετίες πίσω...

Αυτή η απειλή είναι το κυνήγι (νόμιμο και μη).

Κανείς δεν αμφισβητεί ότι το κυνήγι με πολύ αυστηρούς όρους και σωστό σχεδιασμό κυνηγιού - το οποίο δεν συμβαίνει στην Ελλάδα - μπορεί να κρατήσει σταθερά τα νούμερα ενός πληθυσμού άμα χρειαστεί, ειδικά αν ο υπερπληθυσμός ενός είδους μπορεί να δημιουργήσει τεράστια προβλήματα σε άλλα είδη πανίδας και χλωρίδας.

Αυτό όμως ανακάμπτει και μια νοοτροπία που νομίζαμε ότι είχε εκλείψει δια παντός από την Ελληνική κουλτούρα, η τουλάχιστον είχε μειωθεί σε τέτοιο βαθμό ελάχιστων κυνηγών-οπλοφόρων.

Οι πάντες γνωρίζουν ότι το όπλο είναι η πιο οικονομική λύση στο να εκφοβίσουν και να απομακρύνουν κάποιους θηρευτές μακριά από τις καλλιέργειες και τα κτηνοτροφικά τους ζώα, ανάλογα βεβαίως πάντα με την συμπεριφορά του εκάστοτε είδους. Αυτό το εκμεταλλεύονται σε κυνηγετικές σελίδες και ομάδες μέσω του διαδικτύου όπου αρκετοί χρήστες (συνήθως κυνηγοί) παροτρύνουν άλλους κυνηγούς, γεωργούς και κτηνοτρόφους να σκοτώνουν τα άγρια ζώα αυτά για να προστατεύσουν τις καλλιέργειες και τα ζώα τους. Γνωρίζουν ότι είναι παράνομο για κάποια είδη τα οποία είναι προστατευόμενα και απαγορεύεται η θήρευση και η φόνευσις τους, όπως π.χ. λύκος, αρκούδα και τσακάλι.

Αλλά λόγω της νοοτροπίας τους - που έτσι έχουν μάθει - θεωρούν πιο εύκολη, γρήγορη και οικονομική λύση το να πάρουν το όπλο, από το να ενισχύσουν και να προστατεύσουν με άλλους τρόπους τις καλλιέργειες τους ή τα κτηνοτροφικά τους ζώα.

Και ενώ είχαμε δεκαετίες χρόνο να προετοιμαστούμε και να εξελιχθούμε σαν κοινωνία για να μπορέσουμε να συμβιώνουμε με τα άγρια ζώα, και ειδικά μετά από τόσα προγράμματα προστασίας αυτών των ειδών. Σήμερα κυριεύει η άγνοια, η μη διάθεση να γίνει κάτι σωστά και να ακουστούν φωνές πέρα των κυνηγών. Ειδικά οι ενέργειες της πολιτείας τα τελευταία χρόνια δεν βοηθάνε ούτε στο ελάχιστο, αλλά αντιθέτως δίνουν πατήματα σε ομάδες ανθρώπων να δρουν όπως θέλουν οι ίδιοι με κίνδυνο να χαθούν όποιες προσπάθειες ανάκαμψης αυτών και άλλων ειδών που έγιναν τις τελευταίες δεκαετίες.