Πάνω από το ένα τρίτο των πλανόμυγων (hoverflies) απειλούνται με εξαφάνιση στην Ευρώπη - Κόκκινη Λίστα της IUCN

Βρυξέλλες, Βέλγιο, 11 Οκτωβρίου 2022 (IUCN) – Το 37 τοις εκατό όλων των ειδών πλανόμυγας (hoverfly) στην Ευρώπη απειλούνται με εξαφάνιση, σύμφωνα με την πρώτη αξιολόγηση σε ολόκληρη την ήπειρο αυτής της βασικής ομάδας επικονιαστών στην Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών της IUCN, η οποία ζητήθηκε και χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η εντατική γεωργία και τα επιβλαβή φυτοφάρμακα, η μη βιώσιμη εμπορική δασοκομία, η αστική ανάπτυξη και η κλιματική αλλαγή έχουν αναγνωριστεί ως οι κύριες απειλές για τις πλανόμυγες.

Cheilosia canicularis - Photo: Frank Vassen

«Αυτή η πρώτη αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Κόκκινης Λίστας για τις πλανόμυγες αναδεικνύει την τεράστια ποικιλομορφία τους και τον κεντρικό ρόλο τους στα συστήματα διατροφής και γεωργίας μας. Ωστόσο, αυτά τα ίδια συστήματα είναι η κύρια αιτία μείωσης των πλανόμυγων», δήλωσε ο Δρ Bruno Oberle, Γενικός Διευθυντής της IUCN. «Για να ανατρέψουμε τη μοίρα των πλανόμυγων, πρέπει επειγόντως να μετατρέψουμε όλους τους τομείς των οικονομιών μας, και ιδιαίτερα τη γεωργία, ώστε να γίνουν θετικοί για τη φύση και βιώσιμοι. Το Φόρουμ Ηγετών της IUCN αυτή την εβδομάδα είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να βρούμε κοινό έδαφος σχετικά με τον τρόπο επίτευξης αυτού του στόχου ενόψει της κρίσιμης Διάσκεψης του ΟΗΕ για τη Βιοποικιλότητα τον Δεκέμβριο».

Αυτή η αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Κόκκινης Λίστας της IUCN διαπίστωσε ότι 314 από τα 890 είδη στην Ευρώπη είναι ευάλωτα, απειλούμενα ή κρίσιμα απειλούμενα. Οι μύγες συρφιδίων (Syrphidae) είναι κρίσιμες για την επισιτιστική ασφάλεια του πλανήτη, επειδή είναι η δεύτερη πιο σημαντική ομάδα επικονιαστών παγκοσμίως μετά τις μέλισσες, παρουσιάζοντας συχνά υψηλότερα ποσοστά επίσκεψης λουλουδιών από τις μέλισσες. Επίσης, ελέγχουν φυσικά πληθυσμούς αφίδων, μικρών εντόμων που ρουφούν το χυμό που βλάπτουν πολλές εμπορικές καλλιέργειες, όπως η αφίδα πράσινης ροδάκινας (Myzus persicae) στις καλλιέργειες ροδάκινων.

Η εντατική γεωργία είναι η πιο κοινή απειλή για τις πλανόμυγες σε όλη την Ευρώπη, επηρεάζοντας περισσότερα από τα μισά (475) από τα 890 είδη. Οι μη βιώσιμες πρακτικές καλλιέργειας που επηρεάζουν τις πλανόμυγες περιλαμβάνουν τη μετατροπή της γης σε κατάλληλο ενδιαίτημα, την υποβάθμιση των οικοτόπων από την υπερβόσκηση των ζώων και τον κατακερματισμό των φυσικών και ημιφυσικών οικοτόπων. Επιπλέον, η χρήση φυτοφαρμάκων επηρεάζει τουλάχιστον 55 είδη σε όλη την περιοχή. Η απώλεια ή η υποβάθμιση του οικοτόπου (ιδίως η απώλεια αιωνόβιων δέντρων από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της εμπορικής δασοκομίας), η αστική ανάπτυξη και η κλιματική αλλαγή είναι άλλες σημαντικές απειλές.

Απαιτούνται στοχευμένα μέτρα διατήρησης με βάση την περιοχή για την προστασία των βασικών οικοτόπων πλανόμυγων, ιδιαίτερα των υγροτόπων, των αρχαίων δασικών εκτάσεων που φιλοξενούν παλιά δέντρα, καθώς και των ημιφυσικών οικοτόπων εκτός των επίσημα προστατευόμενων περιοχών. Η αξιολόγηση προσδιορίζει πρακτικές όπως τα περιθώρια αγροτεμαχίων που φυτεύονται με αγριολούλουδα ή η αποκατάσταση φυτοφάγων, που αποτελούν μέρος των καλά υποστηριζόμενων μεθόδων βιώσιμης καλλιέργειας σε όλη την Ευρώπη, ως ωφέλιμες για τις πλανόμυγες.

«Ο κύριος τρόπος για να σταματήσει η μείωση των πληθυσμών των πλανόμυγων είναι η προστασία των οικοτόπων τους και η σύνδεση των οικοτόπων σε όλο το τοπίο. Πιο επειγόντως, είναι κρίσιμο να προστατεύσουμε τα αρχαία δέντρα που περιέχουν κοιλότητες κορμού, τρύπες δέντρων, χυμούς, πεσμένα κλαδιά και κούτσουρα δέντρων – τους μικροβιότοποι όπου τρέφονται οι προνύμφες ενός ευρέος φάσματος ειδών, συμπεριλαμβανομένων πολλών που απειλούνται», είπε. Ο Δρ Francis Gilbert, Συμπρόεδρος της Ομάδας Ειδικών Hoverfly της IUCN SSC.

Πάνω από το ένα τέταρτο (244) των ειδών που αξιολογήθηκαν βρέθηκαν να επηρεάζονται από υποβάθμιση, μετατόπιση και αλλαγή οικοτόπων ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και της σχετικής αύξησης της συχνότητας πυρκαγιών. Καθώς οι δασικές πυρκαγιές συχνά καθαρίζουν νεκρά ξύλα και παλιά δέντρα, οι πλανόμυγες αναγκάζονται να μετακινηθούν σε νέες περιοχές για να αντιμετωπίσουν τα μεταβαλλόμενα τοπία. Τα είδη πλανόμυγων (Hoverflies) στις Άλπεις, τα Πυρηναία και τις Διναρικές Άλπεις, όπου ο πλούτος των ειδών είναι ο υψηλότερος, επηρεάζονται ιδιαίτερα από αυτήν την απειλή. Η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, παράλληλα με την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων, θα είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής.

Η αξιολόγηση, η οποία ζητήθηκε και χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ολοκληρώνει ένα σημαντικό ορόσημο στην υλοποίηση της πρωτοβουλίας EU Pollinators Initiative, συμβάλλοντας στους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Παρόλο που έχει παραγάγει πρακτικές γνώσεις για να υποστηρίξει τις προσπάθειες της ΕΕ να αναστρέψει τη μείωση των επικονιαστών, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για την κάλυψη βασικών κενών δεδομένων.

Σημείωση: Στην Ελλάδα έχουμε 418 είδη πλανόμυγας, σύμφωνα με τον Atlas of the Hoverflies of Greece.